OM eist zes jaar voor dodelijke steekpartij metro

Een overdaad aan bewijs wijst O. aan als de man die op 27 juli vorig jaar in metrolijn 53 vanuit het niets een mes trok en instak op een willekeurig gekozen medepassagier, die ter plekke overleed.

Dat was de 38-jarige Amsterdamse cybersecuritydeskundige Joost, die naar huis onderweg was. Zijn nabestaanden willen liever niet dat zijn achternaam wordt vermeld.

Grapjes
O. ontkende vrijdagochend in een verward verhaal echter dat hij de man is die op 27 juli met een mes instak op een willekeurig gekozen passagier. "Ik wil met deze grapjes niet meewerken, ik word als een aap behandeld terwijl ik niets heb gedaan," zei O., voordat hij kort na aanvang van de zitting liet weten dat hij naar zijn cel gebracht wilde worden.

Hij hoorde dus niet de emotionele verklaringen van de vader, zus en vriendin van Joost. Ook diens moeder sprak: "Wat een geluk straalde het gezin van mijn zoon Joost uit. Hij was zo intens gelukkig, door zijn nieuwe ervaring als vader was hij tot volle wasdom gekomen. Hij genoot zo van het leven.

Maar mijn zoon, een levensgenieter, een trouwe vriend, een begaafde man, werd het leven ontnomen door een gewetenloze, gevoelloze, zieke geest, met een lange criminele levensloop, die weer een nieuwe kans zag verderf aan te richten. Een groter contrast tussen onze zoon en een moordenaar kan er niet zijn."

Verpleger
De familie sprak haar verbijstering uit over het feit dat O. ten tijde van de steekpartij met verlof was gestuurd door het AMC, waar hij op de gesloten afdeling zat. Hij had enkele weken daarvoor nog een verpleger aangevallen en mishandeld.

Toch schatte het AMC niet in dat O. een zo ernstig delict zou kunnen plegen. Een inspectierapport over de gang van zaken, waarin is uitgezocht of het AMC een fout maakte, is echter niet openbaar vanwege de privacy van O. Ook de familie mag dat onderzoek niet inzien.

Schizofreen
O. is schizofreen, kampt met wanen en is vrijwel chronisch paranoïde psychotisch. Hij werd in Amsterdam geboren, maar bracht zijn jeugd door in Ghana. Pas rond zijn twaalfdelevensjaar begon hij te praten.

Rond die tijd stak hij ook voor het eerst iemand met een mes in de borst. Hij kreeg een PIJ-maatregel opgelegd, een soort jeugd-tbs, maar vertrok naar Engeland, waardoor hij niet werd behandeld.

Ook daar pleegde hij meerdere misdrijven, weer met messen. Eenmaal in Nederland overviel hij een tankstation. Na zijn vrijlating was er geen psychiatrische hulp geregeld, al kwam hij uiteindelijk terecht op de gesloten afdeling van het AMC, nadat hij zijn eigen moeder had geprobeerd te wurgen.

Vloeistof
O. vermoedt dat de overheid zijn ogen manipuleert en daardoor kan meekijken met wat hij ziet. Hij denkt ook dat onbekenden een vloeistof in zijn buik hebben gespoten en dat hij onder invloed is van voodoo.

In het Pieter Baan Centrum werd geconstateerd dat O. heel vaardig is in het verbergen van zijn aandoeningen. Een eventuele behandeling van O. zal volgens psychiaters 'lang duren, veel inspanning kosten en moeilijk zijn. Een hoog beveiligingsniveau is daarbij nodig.'

Ontoerekeningsvatbaat
Niet is duidelijk of de steekpartij enkel zou zijn voortgekomen uit psychiatrische problematiek. In het Pieter Baan Centrum oordeelden deskundigen dat O. verminderd toerekeningsvatbaar is. Dat zorgt ervoor dat O. straf kan krijgen: als hij volledig ontoerekeningsvatbaar was, zou een straf niet kunnen worden opgelegd.

"Het was een slachtpartij in een overvolle metro, een fatale gebeurtenis met vele slachtoffers," zei de officier van justitie. "We hebben te maken met een psychiatrisch patient, die zeker met de kennis van nu, nooit met verlof had mogen gaan."

Pleidooi
Het OM eist tbs omdat O. 'een gevaarlijke, onvoorspelbare man' is, waartegen de samenleving moet worden beschermd - voor waarschijnlijk een heel lange periode.

O.'s advocaat Freek van der Brugge, die nauwelijks met zijn cliënt kon communiceren, vroeg de rechtbank zijn cliënt volledig ontoerekeningsvatbaar te verklaren. "Cliënt wil zelf worden vrijgesproken, maar zijn raadsman verzoekt u om hem zo snel mogelijk te laten behandelen, zodat hij geen gevaar meer is voor de samenleving."