Na een trauma weer genieten van seks, in 5 stappen

Met blaas- en nierklachten begonnen bijna tien jaar geleden de problemen voor Nienke Helder (26). Ze bleef maar last houden van ontstekingen, en de pijn bij het vrijen werd erger.

Achteraf was dat het ­begin van een vijfjarige zoektocht naar een diagnose. Uiteindelijk bleek Helder vaginisme te hebben, een fysieke aandoening waarbij de spieren rondom de vagina onbewust te sterk worden aangespannen, waardoor seks niet mogelijk is.

Tegen die tijd was haar relatie al gesneuveld, en waren meerdere onenightstands onprettig verlopen. Behandelaar na behandelaar had gepoogd een oplossing te vinden voor haar medische en seksuele problemen, soms met ongemakkelijke situaties tot gevolg.

Zo had een gynaecoloog voorgesteld het weefsel in haar vagina te verdoven. Op de behandelstoel bij de uroloog hadden vijf studenten in alle ernst meegekeken. De bekkenfysiotherapeut had op haar beurt dildoachtige attributen meegegeven om uit te proberen.

Helder had de behandelingen als ingrijpend, pijnlijk en beschamend ervaren, terwijl geen zorgverlener haar goed had kunnen helpen. Het zette haar aan het denken: kan iemand met seksuele klachten of vaginisme niet sneller en beter worden geholpen?

Lichtgevend spiegeltje
Die vraag werd een onderzoeksproject: Sexual Healing, waarop ze vorig jaar afstudeerde aan de Design Academy in Eindhoven. Ze ontwierp vijf hulpmiddelen voor vrouwen met seksuele problemen, zoals een lichtgevend spiegeltje waarmee vrouwen hun eigen lichaam kunnen bekijken, een steen met een sensor en een kwast van nephaar.

"Ze helpen bij seksuele problemen die na een traumatische ervaring kunnen optreden. Die kunnen ontstaan na nare seksuele gebeurtenissen, maar net zo goed na een grote operatie of heftige bevalling," aldus Helder.

De ontwerpen maakte ze op basis van het advies van haar behandelaars. Ook hebben tien artsen van over de hele wereld en uit verschillende disciplines meegedacht.

Met het onderzoek dat ze deed voor haar project hielp ze uiteindelijk ook zichzelf van haar vaginisme af. Ze hoopt dat de hulpmiddelen uiteindelijk zullen worden voorgeschreven door artsen, als alternatieve oplossing.

Haar hulpmiddelen vormen één deel van de oplossing, meent Helder: de medische aanpak moet minder klinisch, minder gericht zijn op het fysieke aspect. "Seksuele klachten als vaginisme hebben vaak een psychische oorzaak, daar moet meer aandacht voor zijn."

Voor haar project sprak Helder met meerdere vrouwen. "Zij vonden de benadering door artsen nog te onpersoonlijk. Bovendien wordt er nog te vaak van de man uitgegaan. Dan wordt er bijvoorbeeld gekeken naar hoe penetratie weer mogelijk is, terwijl de problemen elders liggen."

Niet bekwaam genoeg
Het gaat vaak al mis bij de eerste afspraak met de huisarts, waar de vraag naar het seksleven weleens wordt overgeslagen. Huisartsen in opleiding, blijkt uit een rondvraag in het AMC, durven nog te weinig te 'vissen' naar de seksuele vragen waar patiënten mee kunnen zitten.

De meerderheid geeft aan zich 'misschien of 'niet' bekwaam genoeg te voelen om het initiatief te tonen. "Als die vraag al was gesteld tijdens mijn eerste huisartsbezoek, had ik waarschijnlijk veel eerder kunnen worden geholpen."

Helder wordt nu regelmatig gevraagd haar ­ervaringen en visie te delen. Haar vijf hulpmiddelen wekken ook in het buitenland nieuwsgierigheid. Vrijdag staat ze op het bekkenbodem­fysiotherapiecongres.

Een vibratormerk uit San Francisco wil haar producten op de markt brengen. "Op deze manier wil ik getraumatiseerde vrouwen helpen om, stukje bij beetje, weer plezier te hebben."