Plus
Mees (13) was enige witte leerling in de klas, na twee maanden is hij van school
Mees (13) was de enige witte leerling van de klas. Na nog geen twee maanden op het Waterlant College halen zijn ouders hem van school. 'Dit voelt als een nederlaag.'
Het kwartje viel pas toen Peter van der Lichte en Trudy Ditmeijer voor het eerst samen naar het Waterlant College in Noord binnen gingen.
"Jullie moeten de ouders van Mees zijn," werden ze hartelijk welkom geheten. "Ik dacht in al mijn naïviteit nog: hoe weten ze dat nou?" zegt Ditmeijer. "Pas later begreep ik dat dit kwam doordat Mees het enige jongetje was met blond haar en blauwe ogen."
Mees had het advies vmbo-kader gekregen en kon kiezen tussen het Clusius College en het Waterlant College in Noord. "Bij het Waterlant doen ze veel aan sport, dus dat leek ons de beste keuze voor Mees," zegt Van der Lichte.
"We hebben alleen maar naar het profiel van de scholen gekeken, geen moment naar de samenstelling. Siert ons dat nou niet?"
Tata
Inmiddels erkennen ze een verkeerde keuze te hebben gemaakt. Het Waterlant College bleek een zwarte school te zijn. Wat heet: Mees was de enige blanke in zijn klas. En al snel doodongelukkig.
"Mees is een sociaal jongetje, heeft twee grote broers, zit op voetbal, we wonen in De Banne, dus hij is echt wel wat gewend. Maar hij viel er compleet buiten. In de pauzes praatten zijn klasgenootjes Turks en Marokkaans. Hij werd uitgemaakt voor 'tata', kaaskop en kut-Hollander."
Discriminatie
"Dit was geen pesten door een paar kinderen, want dat kan Mees echt wel hebben, maar dit is, nou ja..." Ditmeijer valt hem bij: "Je wilt het woord niet graag gebruiken, maar het is discriminatie."
Vorige week donderdag brak Mees thuis in huilen uit. Hij wilde niet meer naar school. Een dag later zaten zijn ouders aan tafel bij Margot Focke, de teammanager van de school.
"Dat was heel prettig. In plaats van in de verdediging te schieten zeiden ze de situatie te begrijpen en te willen zoeken naar een oplossing. Voor ons stond die al vast: na de herfstvakantie zou Mees naar een andere school gaan."
Vaak lachen
Focke bevestigt dat er incidenten zijn geweest, maar volgens haar werd Mees niet stelselmatig getreiterd om zijn huidkleur. "Mees heeft tegen ons gezegd dat er twee meisjes waren die opmerkingen hadden gemaakt. Met hen hebben we een gesprek gevoerd. Verder zagen wij Mees op het schoolplein en in de kantine vaak lachen."
Focke betreurt Mees' vertrek. "En ik denk dat zijn klasgenoten het ook heel jammer vinden, ze mochten hem heel graag."
Nederlaag
Door de bemiddeling van het Waterlant College kan Mees na de herfstvakantie hoogstwaarschijnlijk terecht op het Clusius College. "Het voelt als een nederlaag, maar Mees moet geen project worden," zegt Van der Lichte.
Hij en zijn vrouw verwijten de school niets, al hadden ze het prettig gevonden als hun vooraf verteld zou zijn dat Mees de enige witte leerling van de klas zou zijn. Maar belangrijker vinden ze dat het probleem van segregatie in het onderwijs in Amsterdam aandacht krijgt.
"Deze situatie is niet goed. Niet voor de Mohammeds en Ahmeds bij Mees in de klas, maar ook niet voor de kinderen op witte scholen," zegt Van der Lichte.
'Uitstekende resultaten'
Rick d'Ancona, directeur van het Waterlant College, wijst erop dat de populatie in Amsterdam onder de dertien jaar voor 65 procent uit allochtonen bestaat. In sommige delen van de stad, zoals Noord, en op het vmbo ligt dat nog hoger.
De term 'zwarte school' steekt hem, vanwege de negatieve lading. "Wij zijn een multiculturele school met uitstekende onderwijsresultaten. We willen dat leerlingen mengen en dat alle kinderen zich veilig voelen. We vinden het dan ook heel jammer dat Mees van school gaat."
'Scholen mengen is proces van lange adem'
De enige blanke of zwarte leerling zijn in een klas is nooit leuk. Maar scholen mengen is niet zo simpel. Wie meekijkt in een gemiddelde middelbareschoolklas in de stad ziet kinderen van alle kleuren en achtergronden. Niet zo gek, aangezien ruim de helft van de dertien- tot zeventienjarigen van niet-westerse allochtone afkomst is.
Maar er zijn uitschieters, zoals het Waterlant College, waar de scholierenpopulatie eerder zwart is, net zoals veel categorale gymnasia wit zijn. Volgens gegevens van het gemeentelijke bureau Onderzoek, Informatie en Statistiek hadden in het schooljaar 2014-2015 negentien van de 62 middelbare scholen in de stad meer dan 80 procent niet-westerse allochtonen op school. Dat is ongeveer een op de drie scholen.
Segregatie
Tien van de 62 waren bijzonder wit, met nog geen twintig procent van de leerlingen van niet-westerse afkomst. Segregatie op middelbare scholen speelt al jaren in de stad. Verschillende oorzaken liggen eraan ten grondslag: de afgelopen jaren zijn steeds meer scholen categoraal geworden, met slechts één of twee niveaus.
Ook krijgen kinderen van laagopgeleide ouders, bovendien vaak van allochtone afkomst, een gemiddeld lager schooladvies dan kinderen van hoogopgeleide ouders. Zo kan het gebeuren dat vmbo-scholen, zeker brede scholen, gemiddeld zwarter zijn.
Pesten
Pesten komt helaas op elke school voor, benadrukt Klaas Hiemstra van Stichting School & Veiligheid. "Maar is een kind een uitzondering op school - het enige witte kind, het enige zwarte kind of het enige lhbt-kind - dan moet een school daar extra op letten." Maar de aanpak van segregatie is niet alleen de verantwoordelijkheid van scholen. Hiemstra: "Scholen moeten mengen, en dat kan alleen vanuit de politiek en het bestuur worden geregeld."
In Amsterdam moedigt wethouder Simone Kukenheim (D66) scholen aan segregatie te bestrijden, maar voor D66 staat de vrije schoolkeuze voorop. "We vinden het belangrijk dat kinderen elkaar tegenkomen. Dat stimuleren we ook, met brede brugklassen en door zelfs bij de peuterspeelzalen te beginnen. Maar het is een proces van lange adem."
Mengen
Menno van de Koppel, voorzitter van de Onderwijs Consumenten Organisatie (OCO), sprak met Peter van der Lichte, de vader van Mees. Die vroeg hem waarom zwarte scholen niet worden verboden. "Verbieden is geen mogelijkheid. Je maakt dan een onderscheid dat niet mag. Je kunt wel aanmoedigen om beter te mengen. Bijvoorbeeld door bijtijds bij gemengde basisscholen kinderen voor te lichten."
OCO kreeg met het voorval van Mees voor het eerst een dergelijke melding binnen. "We weten wel dat er concentraties van populaties op scholen zijn, maar dat het aandeel autochtone leerlingen soms één procent is, is nauwelijks bekend. En incidenten als die van Mees zijn misschien wel het topje van de ijsberg."
Lorianne van Gelder
