Jeffrey Babcock: 'Film is geen escapisme'

Hij noemt zichzelf cultureel activist. De Amerikaan Jeffrey Babcock streek in de jaren tachtig in Amsterdam neer. In Amerika had hij film gestudeerd en hier zette hij, uit onvrede met het filmaanbod dat steeds meer in de greep van de commercie kwam, een eigen, alternatief filmcircuit op.

Al meer dan tien jaar programmeert hij in kraakpanden, boekwinkels en kleine zalen (underground) soms vijf keer per week films die we anders nooit zien. Vooraf houdt hij een vlammend betoog waarom hij juist deze titel koos en hoe de film naadloos aansluit bij actuele kwesties.

In zijn vorig jaar verschenen boek Seances vergelijkt hij zijn screenings dan ook met een seance: het oproepen van vergeten beelden om een alternatieve cultuur te creëren - eentje die niet wordt gedreven door commercie of zelfpromotie.

Hij heeft daarmee een grote groep mensen aan zich weten te binden, mensen die niet bang zijn om ­risico's te nemen en nieuwe ideeën te verkennen, ongeacht of ze nu veel of weinig van film weten.

De jury van de Amsterdamprijs roemt zijn 'toewijding en de gedrevenheid waarmee hij zich al jarenlang onvermoeibaar inzet voor de zichtbaarheid van de minder zichtbare, ­internationale kwaliteitsfilm'.

Wat kenmerkt uw werk?
"Het creëren van een community. Dat is waar het voor mij om draait, mensen weer samen brengen. I am using cinema as a way for people to come together and dream together, because that is what cinema is about.

Toen ik hier in de jaren tachtig verzeild raakte, was de stad geweldig, er kon veel. Er was een tegencultuur die nu bijna verdwenen is. Die probeer ik door middel van filmvertoningen nieuw leven in te blazen.

Met films die de meeste mensen nooit gezien hebben, films die door de reguliere bioscopen worden genegeerd, films die zijn vergeten, kortom: alles wat Hollywood niet maakt."

"Ik heb nu zo'n 2300 screenings gedaan. Met een heel divers aanbod. Onbekende Godards, horror, films uit de DDR, documentaires, film noir. Ik plaats de films in een historisch, politiek en cultureel kader. Vertel wat speciaal is aan de regisseur. Veel regisseurs hebben interessante levens. Steven Spielberg? Boring life! Dan ben je in twee minuten uitgepraat."

"Voor mij is film ook een ontdekkingsreis naar wat we met ons leven doen, wat we met ons ­leven zouden kunnen doen. Ik word wel eens voor filmfreak uitgemaakt, maar dat is onzin.''

''Ik heb een passie voor film, een passie om die cultuur te verdedigen tegen de commercialisering. Als we van de films die ik vertoon kunnen leren of onze kijk op het leven kunnen veranderen, dan is het het waard. Zo niet, dan is het nutteloos.''

''Ik vind zelfs dat we móeten leren van de films die ik laat zien. Na de film zit ik altijd aan de bar om te reflecteren en vragen te beantwoorden. Film is geen escapisme, maar een ­ervaring om de wereld om ons heen te duiden. Ik hou ervan om te discussiëren over wat we hebben ­gezien."

Hoe manifesteert u zich in Amsterdam?
"Ik ben elf jaar geleden begonnen met mijn screenings. Al die tijd heb ik niets aan promotie of reclame gedaan. Dat interesseert me niet. Ik doe mijn werk en als mensen het goed vinden, dan vertellen ze het aan hun vrienden.

Zo is het gegroeid, zo vullen de zalen zich. Ik ben daarom tot de volgende conclusie gekomen: only bad products need to be advertised. En de toegangsprijzen zijn met opzet laag gehouden, om iedereen de gelegenheid te bieden te komen kijken.

Ik ben met mijn screenings altijd op zoek naar alternatieven, vooral initiatieven die door gewone mensen zijn gestart, zoals de Kinderen van Mokum en de Rederijkers. Dit wordt steeds moeilijker in een stad die ten onder gaat aan commercie en torenhoge huren.

Ik heb ook niets met kunstenaars wiens creativiteit volledig wordt gekneed door de subsidiemachine waarvan ze afhankelijk zijn. Gisteravond ben ik naar een Peruaanse film gegaan, die werd vertoond in het gekraakte pand in de Jan Luijkenstraat in Zuid.

Het was fantastisch. Voor mij ­betekende het dat er een nieuwe generatie Amsterdammers met een nieuw elan is opgestaan."

Een van de criteria voor deze kunstprijs is 'creatief ondernemend'; wat doet u om uw kunst onder de mensen te krijgen?

"Niets dus. Mond-tot-mondreclame. Maar met mijn screenings creëer ik wel avonden waarop mensen andere mensen ontmoeten die ze anders niet snel tegen het lijf zullen lopen. Daar zit een VPRO-televisiemaker naast een punker uit Roemenië. Dat werkt goed, ik ben daar erg blij mee."

Wat doet u over vijf jaar?
"Nog hetzelfde, hoop ik. En ik hoop het dan nog steeds intiem te houden, nooit meer dan zestig, hooguit zeventig kijkers. Ik geloof niet in groter en groter en groter. Het moet oprecht blijven, authentiek en creatief. Daar gaat het voor mij om.''

''Ik wil niet veranderen. Ik heb aanbiedingen voor grotere zalen, maar daar heb ik voor bedankt. Ik wil ook niet dat mijn avonden te ­populair worden. Als ik merk dat de avonden te druk worden, gooi ik de programmering om en bied ik een moeilijke Bulgaarse film aan to cool things down."

Wat vindt u van de andere genomineerden voor de Amsterdamprijs?
"Ik weet niet veel van hen af. Het was een complete verrassing voor me dat ik werd genomineerd. Dat ze me überhaupt gevonden hebben vind ik al een prestatie, ik ben niet op sociale netwerken te vinden en nauwelijks op internet. Ik ben benieuwd hoe ze me gaan beoordelen. Ik heb ze nog niet bij een van mijn screenings gezien..."

Lees ook:
Deel 1: Amsterdamprijs 2018: 'De verhalen zijn van nu'
Deel 2: The Black Archives: Uniek zwart erfgoed
Deel 3: Liesbeth Coltof: 'Ik denk altijd in het groot