Invictus ***
Regie: Clint Eastwood
Met: Morgan Freeman, Matt Damon
Steeds als er in de voorbije jaren plannen waren voor een film over Nelson Mandela werd Oscarwinnaar Morgan Freeman getipt voor de hoofdrol. Met Invictus is het er eindelijk van gekomen. De 72-jarige acteur speelt de Zuid-Afrikaanse leider zoals je zou verwachten: waardig en presidentieel. Maar hij maakt hem ook menselijk en humoristisch genoeg om niet te veranderen in een heilige. Juist doordat Freeman zo exact aan de verwachtingen voldoet stelt zijn (voor een Oscar genomineerde) optreden een beetje teleur.
Freeman zet een voortreffelijke Mandela neer, maar verrast geen moment.
Invictus speelt zich af in het midden van de jaren negentig, na de eerste apartheidsloze verkiezingen, die glorieus gewonnen werden door Mandela's ANC. Vriend en vijand rekenden op een afrekening met de blanken die decennia lang de zwarte meerderheid hadden onderdrukt. Die afrekening bleef uit: Mandela koos er voor om de boel een beetje bij elkaar te houden.
Clint Eastwood, wiens loopbaan als acteur en regisseur in het teken stond van wraakverhalen, staat langdurig stil bij Mandela's verzoeningspogingen. Daarbij is een belangrijke plaats ingeruimd voor de sportieve prestaties van de Springboks, een uit witte conservatievelingen samengesteld rugbyteam dat zeer ongeliefd was bij gekleurde Zuid-Afrikanen, die sowieso meer van voetbal hielden.
De president maakt iets los bij de door Matt Damon vertolkte aanvoerder François Pienaar. Geïnspireerd door het nieuwe leiderschap vormt hij de Springboks om van een clubje ploeterende middenmoters tot een geoliede machine, die hoge ogen gooit bij de World Cup-wedstrijden. Tot grote vreugde van alle Zuid-Afrikanen, blank en zwart.
Als portret van een staatsman met een visie heeft Invictus zeker zijn momenten. En ook als sportdrama overtuigt de film regelmatig. Tussen die sterkere momenten zitten helaas te veel stroef lopende scènes, waarin oer-Amerikaan Eastwood zijn landgenoten omstandig uitlegt hoe het ook al weer zat in het verre Zuid-Afrika.
Om nog maar te zwijgen over de regels van die exotische balsport. Het is geen straf om te kijken naar het samenspel van Damon en Freeman, en ook Eastwoods stijl - zonder poespas - heeft als altijd een hoekige charme. Maar ten opzichte van zijn recente meesterstukken Million dollar baby en Mystic river ontbreekt een persoonlijke noot van de regisseur.
Het is duidelijk dat Eastwood de geweldloze aanpak van Mandela bewondert - net zoals trouwens zijn bewondering voor Morgan Freeman van het scherm afdruipt. Tegelijkertijd krijg je het gevoel dat het onderwerp ver van Eastwoods eigen wereld afstaat. Daardoor is Invictus een enigszins afstandelijke film geworden. (FRITZ DE JONG)
