Hoe ouderen langer zelfstandig kunnen wonen dankzij sensoren

Het lijkt een ei op een pootje. Vlak boven de deur naar de keuken hangt een sensor (geen camera) die de bewegingen van Hans de Wijn (87) registreert. Er hangt nog zo'n exemplaar in de slaapkamer, een in de wc, een in het halletje, een in de badkamer en een in de woonkamer.

Samen signaleren ze: loopt hij? Staat hij? Zit hij? En als hij zit: hoe lang doet hij dat dan?

Een schakelaar op de koelkast verraadt: opent hij de koelkast? Zo ja, hoe vaak? (Tussen de zes en tien keer per dag). Die op de voordeur registreert hoe vaak De Wijn het huis verlaat (meestal één keer, want dan gaat hij naar de dagbesteding).

Grafiekjes
En die in de slaapkamer hoe laat hij naar bed gaat. (Gemiddeld rond 01.00 uur). Al die informatie wordt verzameld en gaat vertaald in grafiekjes naar dochter Irene van Bienema, die thuis in Woubrugge meekijkt. Ook casemanager dementie Wieneke Werkhoven van Cordaan logt een paar keer per week in op meneer De Wijn.

"Ik word goed op de korrel genomen," zegt De Wijn, bij wie dementie grip kreeg op het geheugen, maar niet op zijn eloquentie. Hij zit aan zijn eettafel met een berg paperassen waar hij zich voor excuseert. De Wijn woont al dertig jaar in dit huis, hij verzorgde er zijn zieke vrouw en leerde er noodgedwongen te koken.

Hij is nu zelfstandig en houdt dat graag zo. Met tweemaal daags thuiszorg, warme soep bij het zorgcentrum en maaltijden in tupperware, verzorgd door zijn dochters, redt hij het best. Hij piekert niet over een vertrek naar het verpleeghuis.

De sensoren moeten hem langer veilig thuis houden, zo is de hoop en verwachting. De Wijn behoort tot de eerste acht alleenwonende kwetsbare ouderen die van Cordaan sensoren in huis hebben gekregen. Cordaan wil ze dit jaar nog in circa 150 woningen installeren.

Heel laat op bed
De Wijn heeft ze vanaf december in zijn appartement. Dit tot tevredenheid van zijn dochters, die hem dagelijks bellen, maar dan toch vaak in verwarring achterblijven over de situatie bij vader thuis. "Maar een camera? Geen sprake van. Dat zou een veel te grote inbreuk zijn op zijn privacy," zegt Van Bienema.

Bij sensoren heeft ze dat gevoel niet. "Ze leggen alleen bewegingen vast." Maar dat an sich kan zeer bruikbare informatie geven, zegt Werkhoven. "Wij zagen in de registratie dat meneer De Wijn soms heel laat op bed gaat. Dat is zijn gewoonte, prima. Maar het is wel goed om te weten. De thuiszorg doet al om half acht 's avonds de steunkousen bij meneer uit."

Als je dat weet, kun je erop inspelen, zegt Werkhoven. Opties: of de thuiszorg komt later op de avond. Of De Wijn krijgt een relaxstoel thuis, waardoor hij, als zijn kousen eenmaal uit zijn getrokken, zijn benen omhoog kan leggen, waardoor de voeten minder vollopen met vocht.

Een ander opvallend signaal: De Wijn ging 's nachts vier keer naar de wc. Werkhoven: "Dat is voor ons een alarmpje: misschien is het een blaasontsteking. Soms zie je dat mensen dag- en nachtritme omdraaien. Als iemand gewicht verliest, kijken we: gaat die koelkast nog wel open?' En als iemand tien keer per dag naar buiten gaat, kan dat wijzen op dwaalgedrag. Dat is ook belangrijk om te weten."

Storing
Kan meer controle niet juist ook het gevoel van onzekerheid geven? Ja, zegt Van Bienema, die direct een voorbeeld paraat heeft. "Laatst zag ik dat hij om 10.00 uur de deur uit was gegaan, en om 20.00 uur 's avonds nog niet terug was. Ik heb hem gebeld en hij nam gelukkig op. Wat bleek: het was een storing in het systeem."

Van Bienema ziet op de registratie soms ook dat hij midden in de nacht 40 minuten in de badkamer zit. "Het kan natuurlijk ook een storing in de sensor zijn, maar dan ga je toch denken: gaat het wel goed met hem? Ik heb daar ook discussies over met mijn zus. Ze vindt het zorgwekkend dat hij daar zo lang zit. Maar ik denk dat je het systeem niet te letterlijk moet nemen. Het gaat om de grote lijnen. Als je dan ziet dat het goed gaat, kun je loslaten."