Groei van Schiphol is niet langer heilig

Koffers van de lopende band op bagagekarren stouwen. Of toetjes op dienblaadjes zetten bij de catering van KLM.

Dick Benschop (60) is terug op de plek waar hij veertig jaar geleden zijn eerste salaris ophaalde. Toen student aan de VU, sinds mei topman van Schiphol. Zijn wittebroodsweken zijn achter de rug.

Tijd voor zijn eerste interview en tijd voor zijn missiestatement.

"Er is absoluut een nieuwe start nodig. De dialoog moet worden hersteld; met de omgeving, met de politiek, met de luchtvaartmaatschappijen. Zeker met de regio, daar is toch wel ­achterstallig onderhoud."

De vraag is: wat willen we bereiken in de ­Nederlandse luchtvaart. Alleen gematigde groei is in lijn met onze twee doelstellingen: economische opbrengst en balans met de om­geving.

We moeten proberen de toekomst van Schiphol eens in kwaliteit uit te drukken. De kwaliteit van ons bestemmingennetwerk - we zijn nummer twee in de wereld -, de kwaliteit van onze activiteiten en de kwaliteit van leven in onze omgeving. Als je dat doet, dan hebben we na 2020 niet de hoeveelheid groei nodig die we de afgelopen jaren hebben gekend."

"Er zijn jaren geweest met groei van tienduizenden vluchten. Is dat noodzakelijk om onze rol als luchthaven te spelen? Is dat nodig voor ons netwerk, past dat in de balans met de omgeving? Nee, dat schuurt aan alle kanten. We moeten, met de luchtvaartmaatschappijen, een plan maken waarin we een veel gematigder groeipad kiezen en zelf kieskeuriger omgaan met nieuwe bestemmingen en verbindingen."

"Laten we nou eens niet per se aan de vraag voldoen, maar ons afvragen hoeveel groei er ­nodig is om balans te houden tussen het behoud van ons netwerk, de leefbaarheid in de omgeving en duurzaamheid."

Beheerste groei
"Ik werk aan een voorstel met de luchtvaart­sector dat we kunnen voorleggen aan omgeving en politiek. Met beheerste groei als uitgangspunt, niet als onderhandelingsresultaat. We zijn het aan het maken, maar het is nog niet af."

"We hebben wel instrumenten nodig om die groei eerlijk en doorzichtig te matigen. Tot nu toe zijn er heel veel woorden, maar geen hulpmiddelen. Dus is het aan de luchtvaartsector om de regie te nemen, anders wordt het ons ­wel opgelegd door de politiek."

"Ik zoek een formule voor jaarlijkse groei. Die kan bijvoorbeeld in lijn zijn met de groei­verwachting van onze economie. Niet die 3 procent groei van nu, maar een gemiddelde over een langere periode dat een stuk lager zal liggen."

Die formule bepaalt volgens Dick Benschop het aantal slots (start- en landingsrechten) dat per jaar extra kan worden uitgeven.

"Daar trek je dan het aantal vluchten op Lelystad vanaf en op termijn ook de passagiers die uit het vliegtuig en in hogesnelheidstrein naar het buitenland stappen. Wat mij betreft blijven we daarbij ook nog eens ruim binnen de milieugrenzen."

"Sinds 2008 is het totaal aantal gehinderden rondom Schiphol binnen de afgesproken norm gebleven en vergeleken met 2000 gedaald. We hebben al afgesproken dat na 2020 de helft van die milieuwinst ruimte biedt voor groei van het vliegverkeer. Maar ik zeg: blijf daar nog eens flink binnen."

"Ik ben niet geïnteresseerd in de tienduizenden extra vluchten per jaar die nu op ons afkomen. Eén van de ergste dingen die me kunnen overkomen, is dat er in één keer 40.000 vluchten bijkomen. Die moeten we, vanwege de regels, in één keer uitgeven. Dat wil ik helemaal niet. Ik wil die slots veel gematigder krijgen en gematigder uitgeven."

Benschop erkent dat groeibeperking lastig te slikken zal zijn voor luchtvaartmaatschappijen.

"Groei is voor de luchtvaartsector uitgangspunt, ook voor KLM. Natuurlijk willen maatschappijen niet beperkt worden. Die willen liever naar eigen inzicht meegroeien. Ik zeg: dat kan niet meer. We kunnen niet altijd mee met de rest van de wereld."

"Maar het moet voor de maatschappijen wel duidelijk zijn wat er nog wel mogelijk is. Als we de groei matigen, dan moet dat gecontroleerd en eerlijk verlopen."

Meer medewerking
In ruil voor zulke afspraken kunnen de maatschappijen meer medewerking van overheden, omgeving, en van de politiek verwachten "Dat voorkomt dat er vanuit die groepen andere maatregelen worden opgelegd."

Benschop verwacht ook wat terug van de ­omgeving. "Als wij zeggen dat we na 2020 het vliegverkeer niet maximaal binnen de milieugrenzen willen laten groeien, zou dat dan ook voor woningbouw kunnen gelden?"

"Ook al mág je op bepaalde plekken bouwen, moet je dat dan ook doen als je daarmee ontzettend veel overlast creëert? Een beetje terughoudendheid, een beetje van de lijntjes wegblijven; niet op de grens bouwen, niet op de grens vliegen. Dat is toch zoeken naar balans?"

De opening van Lelystad Airport en een bepaling - 'de verkeersverdelingsregel' - welk verkeer van Schiphol naar de Flevopolder moet verhuizen, is volgens hem cruciaal om de luchtvaartmaatschappijen mee te krijgen in beperking van groei.

"De sector is alle afspraken uit het Aldersakkoord nagekomen - en meer. Maar één afspraak is geschonden: de opening van ­Lelystad Airport."

"Welk probleem los je op met verder uitstel, of zelfs afstel? Dan maak je de uitdagingen van luchtvaart in heel Nederland zo veel groter."

"Tienduizend vluchten op Lelystad zijn zo enorm belangrijk voor het verlichten van de problemen hier. Dan kan je de groei van Lelystad aftrekken van de groei op Schiphol en maak je werkelijk stappen."

De bezwaren tegen Lelystad moeten volgens Benschop in perspectief worden gezet. "Als je rondom Schiphol woont, is de overlast waar Overijssel bang voor is niet helemaal te begrijpen. Je praat de eerste jaren over tien vluchten per dag. Maar als je in Overijssel woont, kijk je er natuurlijk heel anders naar."

Ook rondom Schiphol wil hij meer aandacht voor álle omwonenden, niet alleen voor de ­actiegroepen die in de Omgevingsraad van Hans Alders zitten.

"Een overgrote meerderheid is positief over Schiphol. Die groep, het ­rationele midden, heeft het nu moeilijk. Die ­ervaart nu geen balans. Die groep is wel bepalend. De uitersten in die discussie - helemaal geen groei of ongebreidelde groei - zullen het nooit worden."

Meten in plaats van rekenen
Benschop is dan ook bereid te kijken naar een andere manier om vast te stellen hoeveel geluid en hinder het vlieg­verkeer rondom de lucht­haven veroorzaakt.

"Ik weet nog niet wat de ­beste oplossing is, maar ik sta er voor open dat we van het berekenen van geluid en van hinder naar meten van de werkelijke situatie gaan, zolang er een goede methode te vinden is."

Daarom ook praat Benschop, los van 'Alders', met de gemeente Aalsmeer over uitkoop van ­bewoners die weg willen uit het gebied met de meeste herrie.

"We moeten altijd bereid zijn om lokale problemen op te lossen. Ik moet wel in ­gesprek blijven met mijn buren."

Hij beseft dat de Omgevingsraad ter discussie staat. "Ik weet niet eens of de ORS zelf het probleem is, of dat je er meer omheen zou moeten doen."

"Alleen om de tafel zitten is niet genoeg. Er zijn bredere vormen van maatschappelijke ­betrokkenheid nodig."

Kritiek op de ORS is volgens hem al snel kritiek op bewonersparticipatie, op inspraak of op de noodzaak tot dialoog.

"Daar heb ik helemaal geen zin in. Overleg is belangrijk, ik ben ook een kind van de polder. Maar ik zie wel dat een ­Aldersakkoord uit 2008 niet meer van nu is."

"De huidige generatie oplossingen die voor Schiphol is bedacht, loopt op zijn einde. Er is een nieuwe generatie oplossingen nodig. Dat er nu een nieuw iemand aan boord is, maakt dat gemakkelijker."