Gevreesde Oezbeekse dictator Karimov danst niet meer

Normaal danst president Islam Karimov uitbundig op de nationale feestdag om te laten zien dat hij zich sterk en fit voelt. Nu ligt de 78-jarige dictator op de intensive care als gevolg van een hersenbloeding.

'De president ondergaat een behandeling' is de enige boodschap van de autoriteiten. Karimov leidt de voormalige Sovjetrepubliek sinds de onafhankelijkheid in 1991. Al die tijd houdt hij de Oezbeken onder de knoet. Bij verkiezingen wint hij altijd. Het parlement is zijn applausmachine.

Toneel
Oezbekistan, dat grotendeels draait op de katoenteelt, is volgens de Verenigde Naties het toneel van systematische martelpraktijken, illegale detentie en gedwongen deportaties. ,,Of er nu wel of geen officieel overlijdensbericht komt, vaststaat dat hij zijn volk een kwarteeuw genadeloos heeft onderdrukt'', zegt Anna Timmerman, directeur van Human Rights Watch in Nederland. ,,Zijn erfenis zal lange tijd als een donkere schaduw over Oezbekistan hangen.''

De gezondheidstoestand van de president voedt speculaties over zijn opvolging. Zijn oudste dochter Gulnara was de favoriet, maar zij is gebrouilleerd geraakt met haar moeder en zus Lola en er loopt een onderzoek tegen haar wegens witwaspraktijken.

Politieke instabiliteit
Een overlijden van president Karimov zal vrijwel zeker leiden tot politieke instabiliteit, ook vanwege moslimmilitanten in de regio. De dictator heeft veel vijanden. Toch heeft hij juist vanwege de dreigende terreur ook twee invloedrijke vrienden.

Naast Rusland is de Verenigde Staten een belangrijke bondgenoot, zegt Herman Hoen, hoogleraar politieke economie en transitieprocessen aan de Rijksuniversiteit Groningen. ,,Deze bondgenootschappen kunnen onder druk komen. En daarmee dat het terrorisme in Oezbekistan oplaait. Karimovs dood zal hoe dan ook grote veranderingen teweegbrengen in zijn land en in de regio.''