#genoeggezwegen over geboortezorg: 'Ik werd ronduit geïntimideerd'

Niet alle vrouwen worden tijdens hun bevalling even prettig benaderd, laat de Stichting Geboortebeweging met de actie #genoeggezwegen zien. Op hun Facebookpagina ­regent het slechte ervaringen met zorgverleners. "Ik werd ronduit geïntimideerd tijdens mijn eerste bevalling," zegt Andrea Ibargutxi (37) uit Amsterdam.

Als ze 42 weken zwanger is, stuurt haar verloskundige haar door naar het ziekenhuis. Eenmaal in het ziekenhuis wordt ze hardhandig 'gestript' terwijl ze aangeeft dat dit recent al is geprobeerd door haar eigen verloskundige. "Maar ik doe het pas echt goed," is de reactie.

Als ze 's nachts met weeën terugkeert, wil de verloskundige weeënopwekkers toedienen omdat het volgens haar te langzaam gaat. Ibargutxi zou de bevalling dan niet volhouden. "Maar ik voelde me goed, het ging goed met de ­baby, dus ik zag er de noodzaak niet van in. Na lang onderhandelen mocht ik gaan slapen, mét een verplicht slaapmiddel."

"De volgende ochtend begon - tussen de weeën door - de discussie over de weeënopwekkers opnieuw. De gynaecoloog werd gebeld om mij te overtuigen. 'Of we doen het zo of je moet naar huis,' zei ze."

Topje van de ijsberg
Volgens de Stichting Geboortebeweging, die zich inzet voor de rechten van vrouwen in de Nederlandse geboortezorg, staat het verhaal van Ibargutxi niet op zichzelf. Zij zeggen dat er in Nederland vaker sprake is van (zachte) dwang, intimidatie, verbaal of fysiek geweld tijdens de ­bevalling. Onder het motto #genoeggezwegen roepen ze vrouwen op om op één A4'tje hun verhaal te delen en daar een foto van op Facebook te posten. Binnen een week kwamen er al driehonderd reacties binnen.

Voorzitter Mira Westland denkt dat dit het topje van de ijsberg is. "Wij zijn ervan overtuigd dat veel vrouwen hun slechte of traumatische ervaring met de zorg voor zich houden. Dit is nog een taboe. Gelukkig heeft deze actie een aantal vrouwen over de streep getrokken. Ons doel is laten zien wat er gebeurt en dat het een probleem is. Zonder overhaaste conclusies te trekken over de oplossing."

Gynaecoloog Leonie Van Rheenen van het OLVG volgt de actie met belangstelling. "Als ik in de verloskamer sta, zet ik niemand met opzet onder druk. Maar ik hoor weleens achteraf dat mensen zich niet goed behandeld voelden. Als een vrouw uitlegt wat mijn aanpak met haar heeft ­gedaan, begrijp ik het wel. En vaak kan ik ophelderen wat mijn argumenten waren om zo te doen."

Lichamelijke integriteit
"Als gynaecoloog krijg ik een vrouw die gaat bevallen vaak pas te zien op het moment suprême. Ik heb meestal niet veel tijd om uit te vinden wat ze belangrijk vindt. Daarnaast kan het voor haar lastig zijn om te zeggen wat ze ergens van vindt. En dan kom je niet nader tot elkaar."

Verloskundige Jannet Bakker werkte 18 jaar bij een verloskundigenpraktijk voordat zij in het AMC ­terechtkwam als verloskundige en onderzoeker.

"Wat ik niet acceptabel vind, en waar ik weleens naast heb gestaan, is dat iemand zo maar binnenkomt, zich niet voorstelt of gelijk allerlei dingen doet. Geweld heb ik ook meegemaakt. Aan de bekkenbodem hangen, vrouwen dwingen in een bepaalde houding, verbaal geweld."

"Tijdens een bevalling zit je in een rollercoaster, dan kunnen dingen anders gaan dan verwacht of afgesproken. Maar je mag nooit iets doen wat een zwangere niet wil, zelfs niet in het uitzonderlijke geval dat ze een ingreep weigert en de baby overlijdt. Dan schend je haar lichamelijke integriteit. Frustrerend voor de zorgverleners die machteloos toekijken, maar het blijft háár keuze en háár lijf."

Lichamelijke integriteit
"In de verhalen die nu worden gepost, is vaak juist geen sprake van extreme spoed of een keuze tussen het leven van de baby en moeders lichamelijke integriteit," zegt ­Mira Westland. "Bovendien: respectvol met de moeder omgaan en tegelijkertijd het beste voor de baby doen, is in de praktijk heel goed mogelijk. De wet is op het vlak van lichamelijke integriteit duidelijk, maar in de geboortezorg komt het er soms niet van."

"Stel dat je tegen een vader zou zeggen: 'Jij krijgt nu een transplantatie, want je kind heeft een nier nodig'. Dat vinden we niet normaal; daar moet de vader eerst mee ­instemmen. Zodra het om barende vrouwen gaat, denken we ineens anders. Die hoef je kennelijk niets te vragen."

"Het vragen van een 'informed consent' zou inderdaad altijd moeten," reageert gynaecoloog Van Rheenen. "Dat houdt in dat je de voor- en de nadelen van een ingreep moet bespreken en de alternatieven. In geval van nood word ik dan vanzelf kortaf. 'Ik ga nu rennen om een keizersnede te doen om het leven van je kind te redden, ben je het ermee eens?' Dan verwacht ik wel een ja."

"Het is niet zo dat als je bevallen bent, en moeder en kind zijn gezond, dat het dan altijd oké is," zegt Bakker. Voor Ibargutxi was haar bevalling zelfs traumatisch. "Ik heb de eerste acht maanden elke dag gehuild, kon me niet goed aan mijn dochter hechten. Ik kon niet goed slapen, omdat ik bang was te gaan dromen over de bevalling. Ik wilde niets meer weten van zwanger worden of bevallen. Nooit."

Spiegel
Claire Stramrood, gynaecoloog in opleiding in het UMC Utrecht, onderzoekt traumatische bevallingen en herkent dit beeld. "Als iets tegen je wil gebeurt, of zonder dat jou iets wordt gevraagd, of zonder dat je weet waarom, is dat niet alleen onacceptabel, het kan ook nog eens traumatiserend zijn."

"Overigens heeft ons onderzoek als uitgangspunt dat als een vrouw haar bevalling als traumatisch omschrijft, dat zo is. Dat is niet aan de zorgverleners die erbij waren of die achteraf het dossier doorlezen."

Volgens Stramrood zouden zorgverleners zich meer ­bewust moeten zijn van de verschillen tussen vrouwen. "Uit ons onderzoek blijkt dat het heel belangrijk is dat een vrouw zich veilig voelt. Daar heeft elke vrouw weer andere dingen voor nodig. Je kunt proberen aan te voelen - of ­beter nog: vraag het - waar iemand behoefte aan heeft. De manier waarop je iets doet, kan al een wereld van verschil maken."

Bij Bakker, Van Rheenen en Stramrood wordt op de werkvloer gesproken over de actie. "We krijgen daardoor een spiegel voorgehouden," aldus Bakker. "Door erover te praten ontdekken we ook verschillen in hoe we met bepaalde situaties omgaan."

Hetze
Stramrood: "Ik zie ook voorbeelden die eerder kenmerken van het systeem blootleggen dan het falen van zorgverleners. Zoals het verhaal over een gynaecoloog die op het punt stond om te gaan hechten en toen plotseling een telefoontje voor liet gaan. Ik snap dat dat niet relaxed is, als je daar met je benen wijd ligt, maar voor hetzelfde geld ligt ergens iemand anders dood te bloeden. Even uitleggen kan altijd natuurlijk."

Niet iedereen steunt de actie van de Geboortebeweging overigens. Op sociale media en in blogs roeren zich mensen - moeders en zorgverleners - die het allemaal maar gezeur vinden. Die van mening zijn dat het merendeel van de zorgverleners met deze actie tekort wordt gedaan of die zelfs spreken van een hetze.

"Het maakt in elk geval veel los," constateert Westland. "Wij krijgen vooral steunbetuigingen, vol lof en respect voor de vrouwen die deelnemen. Er zijn ook vrouwen die de actie aangrijpen om ons te laten weten dat zij juist een ongelooflijk goede ervaring hebben. Daar zijn we heel blij mee. We beweren zeker niet dat het altijd slecht gaat in de geboortezorg. Maar je mag niet zeggen: er gaat zo veel goed, dus dit bestaat niet."

De actie #genoeggezwegen loopt nog tot en met 10 december.