Frenkie de Jong staat er alleen voor – en andere verbeterpunten van dit Oranje

Minder rondspelen op eigen helft

Het Nederlands elftal begon aan dit WK als een ploeg die aan de lopende band scoorde in de WK-kwalificatie en op het A-niveau van de Nations League. Sterker nog, van alle teams scoorden Oranje (en Duitsland) in anderhalf jaar het meest: 47 keer.

1-4 tegen België in Brussel, 0-2 bij Polen-uit; het ging in dezelfde 3-4-1-2-speelwijze als nu. Maar dit WK komt de ploeg van Louis van Gaal amper tot kansen. Natuurlijk scheelt het gemis van een fitte Memphis Depay een slok op een borrel, maar het is meer. Zo had het positiespel tegen Senegal en Ecuador voornamelijk plaats op eigen helft, in een traag tempo, terwijl het toe moet naar dynamisch spel op de helft van de tegenstander.

Oranje mist nu meerdere balvaste aanspeelpunten op het middenveld en in de aanval. Trainer Alex Pastoor zette het spel van Oranje in zijn podcast helder af tegen dat van Spanje: daar maken middenvelders en spitsen zich continu aanspeelbaar, de sleutel om tot voetballen te komen. Dat doet ook denken aan wat de trainer Peter Bosz vaak zegt: door voortdurend de ruimte te zoeken moet je je tegenstander dwingen de hele tijd vervelende loopjes te maken. Op een gegeven moment brengen die dat mentaal niet meer op.

Maar vooral tegen Ecuador was het bij Oranje veel te statisch, concludeerde ook Van Gaal na afloop. “Degene die de optie moet geven aan de man met bal, deed dat vaak niet goed. We zullen eraan werken. Ik kan het niet garanderen, maar ik denk dat het wel goedkomt.”

Frenkie de Jong moet meer steun krijgen

Frenkie de Jong kreeg de prijs voor Man of the Match tegen Ecuador. Onterecht, vond menigeen, maar zonder dat hij goed speelde was hij toch de man die bij Oranje alles op zijn schouders nam. Hij probeert wél aanspeelbaar te zijn, hij is bezig met omschakelen, met ballen afpakken zelfs. Hij bood zichzelf volgens de officiële cijfers van de Fifa 109 keer aan tegen Ecuador; dat was 30 keer meer dan de eerstvolgende ploeggenoot, Teun Koopmeiners. De Jong kreeg tegen Senegal ook de beste kans op het eerste WK-doelpunt van Oranje, nadat hij 40 meter over de as van het veld had gesprint.

Waar Van Gaal nog op puzzelt, is welke middenvelders het beste naast De Jong passen. Normaal kom je dat te weten in een toernooivoorbereiding van drie, vier weken, maar nu moest het in de Nations League worden uitgeprobeerd. Dat verliep niet zo soepel. Zo zou het koppel De Jong-Koopmeiners in september worden uitgetest tegen Polen, maar daar viel Koopmeiners al na paar minuten met een hoofdblessure uit.

Marten de Roon speelde daarna tegen België niet mét, maar in plaats ván Frenkie de Jong. Misschien passen zij momenteel wel het beste bij elkaar, vooral omdat De Roon altijd aan de eerste vereiste voldoet: hij speelt ballen doorgaans gewoon naar dezelfde kleur. Nu is er zoveel slordig en simpel balverlies.

Bij zo’n koppel De Jong/De Roon zou er dan wel een derde middenvelder moeten die net als De Jong creatief is. Dat kan Steven Berghuis zijn. Of Cody Gakpo. Of misschien een verrassing met Xavi Simons.

Denzel Dumfries moet vaker kunnen doordenderen

Ook nog weinig gezien dit WK: Denzel Dumfries die Oranje als wingback aanvallend iets extra’s geeft door op het juiste moment het strafschopgebied in te denderen, zoals veelvuldig te zien was in de Nations League. Er wordt voorlopig nog weinig over de rechterkant aangevallen, zeker tegen Ecuador. Dumfries kwam in dat duel tot slechts één voorzet. Koopmeiners was in die wedstrijd geen goede steun voor Dumfries, maar de pitbull van Inter stond zelf vaak ook al zo ver naar voren opgesteld, dat hij zichzelf al de ruimte ontnam om eens lekker door te denderen. Er kómen is juist zijn kracht. Dat op orde krijgen, kan al lonen tegen Qatar.

Geef een onbevangen jongeling een basisplaats

Steven Bergwijn, Steven Berghuis, Daley Blind, Jurriën Timber, Davy Klaassen: soms staan er wel vier of vijf Ajaxspelers tegelijk op het veld bij Oranje. Het is niet in te schatten in hoeverre het moeizame seizoen met Ajax in hun hoofd zit, maar feit is wel dat een speler als Bergwijn volledig vastzit en niet ‘levert’, waar hij dat voorheen wel steeds deed onder Van Gaal. Alsof hij met zak aardappelen op zijn rug voetbalt, daar waar je hoopt op onbevangenheid bij iemands eerste WK. Die beginnersgeest, misschien kunnen anderen die wel brengen. Een pingelaar als Noa Lang bijvoorbeeld. Of de al eerder genoemde Xavi Simons.

Bij PSV waren ze in het begin voorzichtig met Simons, dachten ze dat het verstandig was om hem rustig te brengen. Tot bleek hoeveel power er in dat tengere lijf schuilt. En naast voetbalkwaliteit heeft Simons ook gif en overlevingsdrang. Van Gaal heeft de jonkies in deze selectie uitgedaagd om tegen de bestaande hiërarchie aan te schoppen. Wellicht is dit een moment om uit die groep iemand een kans te geven in de basis.