Fifa-KNVB 1-0: hoe de One Love-campagne een splijtzwam werd

Nelson Mandela zelf werd aangehaald, in het bericht waarmee de KNVB in september 2020 de campagne ‘ons voetbal is van iedereen’ aftrapte: football has the power to unite people.’ De slogan kreeg de naam van een liedje van Bob Marley mee: One love. Aan goede bedoelingen geen gebrek in het ‘aanvalsplan tegen racisme en discriminatie’ van de voetbalbond.

Bij de eerstvolgende interland droegen de spelers tijdens de warming-up shirts met het One Love-logo, en tijdens de interland die Oranje in juni 2021 speelde in Hongarije sierde om de arm van Georginio Wijnaldum een aanvoerdersband met een hartje in regenboogkleuren, als protest tegen de steeds stringenter wordende regelgeving voor lhbtq’ers in dat land. De Oranje Leeuwinnen maakten tijdens hun wedstrijd in Wit-Rusland hetzelfde statement. Sindsdien was de armband vaste prik bij Oranje.

Alternatieve band

Het dragen van de band kreeg navolging bij de nationale teams van negen andere Europese landen, van wie zich, naast Nederland, zeven kwalificeerden voor het WK. Allen leken vastberaden om ook in Qatar, een land waar het slecht gesteld is met de positie van (seksuele) minderheden, de band te dragen. De Fifa was daar van meet af aan op tegen, omdat het maken van politieke statements op het veld niet is toegestaan. Maar de nationale voetbalbonden zeiden bereid te zijn om eventuele boetes voor het dragen van de One Love-armband op te hoesten.

Dat veranderde maandag, toen de Fifa plotseling aankondigde dat het dragen van de band bestraft zou worden met een gele kaart. Prompt schikten alle deelnemende teams zich naar de dictaten van de voetbalbond, die te elfder ure wel een alternatieve band presenteerde waarmee ook inclusie werd gepropageerd, maar waarop de regenboogkleuren ontbraken.

Doel voorbij

De KNVB werd direct fel bekritiseerd om die terugtrekkende beweging. Onder andere op sociale media verweten mensen de voetbalbond lafheid. Minderheden zouden hierdoor in de steek worden gelaten, terwijl in aanloop naar het omstreden WK toch al zo vaak geopperd was dat de voetballers zich krachtiger moesten uitspreken tegen de misstanden in Qatar. De KNVB werd zo de kop van Jut vanwege een actie die zij zelf had geïnitieerd.

Een maand eerder zorgde de One Love-actie ook al voor ophef, toen alle aanvoerders van teams in de eredivisie de armband zouden dragen, maar Feyenoord-aanvoerder Orkun Kökçü en Excelsior-captain Redouan El Yaakoubi dit weigerden, omdat dit niet zou stroken met hun geloof. Het leidde tot een verhit debat, waarna de KNVB de vervolgactie schrapte. De bond vreesde dat de actie ‘haar doel voorbij zou schieten’ als het enkel nog zou gaan om wie de band wel, en wie hem niet zou dragen. Ook toen kreeg de KNVB felle kritiek te verduren, onder meer van lhbtq-organisaties.

Alle nobele intenties ten spijt bleek de One Love-armband zo vooral een splijtzwam te zijn, zowel in Nederland als in Qatar. Stil protest kwam daar maandagmiddag wel tijdens de wedstrijd Engeland - Iran, waar de Engelse spelers voor aanvang knielden als statement tegen racisme. Een BBC-verslaggeefster stond met de veelbesproken One Love-armband op het veld. Iraanse spelers weigerden hun volkslied mee te zingen, als steun aan de protesten in hun thuisland. Tot zover de wens van de Fifa om politiek buiten de stadions te houden.