Oud Amsterdam
Een eigenaardige ruzie in de strenge winter van 1795
In de depots van het Stadsarchief Amsterdam ligt het kilometerslange archief van notarissen uit 1578-1915. Het Stadsarchief en Parool.nl publiceren samen verhalen die verstopt zitten in de tienduizenden dikke boeken en bundels. Deze week: Een beschuldigende vinger (1795).
Getuigen verklaren over een eigenaardige ruzie in de strenge winter van 1795. De grote rivieren waren bedekt met een dikke laag ijs en zelfs de Zuiderzee was wandelend en per slee over te steken.
Barend van Houten had zijn schaatsen gepakt en kon vanuit zijn huis het einde van de Singel opstappen en zo het open water op schaatsen. Maar zo ver kwam hij niet.
Op 14 januari zit Barend 's middags thuis te eten met zijn vrouw Anna, huisgenoot Christoffel en schoonmaakster Christina. Barend besluit om met zijn schaatsen de deur uit te gaan, terwijl de rest nog even aan tafel blijft zitten. Als Barend het ijs op springt, komt ene Jurriaan Dalien hem tegemoet. Hij heeft een lade onder zijn arm en vraagt aan Barend twee duiten omdat hij het ijs betreedt.
Schaatsen
Barend weigert te betalen en gaat nietsvermoedend op een balk zijn schaatsen aantrekken. Op dat moment wordt hij door Jurriaan en een andere man aangevallen en geslagen.Op de herrie komen de drie huisgenoten van Barend naar buiten en zij getuigen samen met omstanders over het vervolg van de ruzie.
Ook Christoffel wordt geduwd en komt op het ijs terecht, terwijl alle andere getuigen zich in de ruzie mengen en proberen Barend te ontdoen van zijn aanvaller. In al zijn agressie gebruikt Jurriaan niet alleen zijn armen en benen, maar blijkbaar ook zijn tanden.
Als de vechtende partijen uit elkaar zijn gehaald, zien de getuigen dat 'de mond van hem Jurriaan Dalien met bloed bezoedeld was'. En dat was niet zijn eigen bloed, maar dat van het echtpaar Van Houten.
Gat in de hand
In zijn gevecht had Jurriaan namelijk in de rechterhand van Barend gebeten, waardoor die laatste een gat in zijn hand had. Barends vrouw was er nog erger aan toe: zij had haar hand tussen haar man en zijn aanvaller gestoken in een poging ze uit elkaar te halen.
Daarbij had Jurriaan zo hard in haar vinger gebeten dat zij nu een vingertopje miste.De wonden van het echtpaar Van Houten worden behandeld door chirurgijn Groskamp. Hij verklaart dat Barend inderdaad een gat in zijn hand had, ter hoogte van zijn pink.
Anna miste de helft van haar Digitæ Annularis, oftewel haar ringvinger. Groskamp is er niet gerust op: 'voor toevallen van de man ben ik niet bevreest, maar van de vrouw kan ik u niets met zekerhijt melden'. Hoe zou het met Barend en vooral Anna zijn afgelopen?
Uit de archieven van notaris Dirk Willem van der Brugghen - historische datum: 9 februari 1795
Meer bijzondere verhalen uit Alle Amsterdamse Akten vind je op deze website van het Stadsarchief.
Alle Amsterdamse Akten
Miljoenen akten liggen nog begraven in het archief van de Amsterdamse Notarissen. Met hulp van vele vrijwilligers werkt het Stadsarchief Amsterdam aan een project waarin 'Alle Amsterdamse Akten' worden geindexeerd.
Meedoen kan via Velehanden.nl.