DUO haalt steeds meer geld terug bij frauderende studenten
De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) haalt steeds meer geld terug bij studenten die frauderen met hun uitwonendenbeurs. In 2014 collecteerde DUO ruim zes ton bij studenten die (onterecht) stonden ingeschreven op een Amsterdams adres.
De studerenden, van wie wordt aangenomen dat ze in werkelijkheid nog bij hun ouders inwonen, moesten in 2014 in totaal iets meer dan 400.000 euro aan onterecht ontvangen uitwonendenbeurs terugbetalen en kregen daar bovenop ook nog eens ruim twee ton aan boetes, zo blijkt uit gegevens die dataplatform LocalFocus van DUO heeft gekregen.
Aan bijna de helft van de studenten bij wie een controle op een Amsterdams adres werd uitgevoerd, werd ook daadwerkelijk een boete uitgedeeld voor fraude. Gemiddeld betaalden die studenten iets minder dan drieduizend euro aan DUO. Het hoogste bedrag dat in 2014 door een student in Amsterdam werd neergeteld is 10.535 euro.
Verdubbeling
In dat jaar haalde de dienst landelijk iets meer dan vijf miljoen euro terug bij de studenten, een ruime verdubbeling ten opzichte van twee jaar eerder. Opvallend genoeg werden die miljoenen in de afgelopen jaren telkens opgehaald bij een min of meer gelijk aantal beboete studenten, wat betekent dat het bedrag per student enorm is toegenomen.
Dat komt met name doordat de dienst studerenden mag beboeten tot maximaal 1 januari 2012. Voor die datum mogen ze wel de onterecht ontvangen uitwonendenbeurs terugvorderen, maar dan moet de organisatie met stevige bewijzen komen dat de student ook toen al fraudeerde. Naarmate 2012 verder in het verleden ligt, worden de opbrengsten van de fraudeaanpak daardoor uiteraard ook hoger.
Hoewel die opbrengsten nog steeds niet tippen aan het bedrag dat DUO misloopt door de fraude, wordt het gat tussen de geschatte fraude en de opbrengsten van de controles wel steeds kleiner. Begin 2011 werd het totale misbruik nog op 40 tot 55 miljoen euro per jaar geschat, inmiddels ligt dit bedrag tussen de 12 en 22 miljoen euro per jaar.
Dat het geschatte misbruik afneemt, komt volgens DUO doordat de strengere regelgeving sinds 1 januari 2012 preventief werkt: de organisatie mag sinds die datum een bestuurlijke boete opleggen, waardoor het bedrag dat een student moet betalen hoger is geworden.
Bewijzen
Bovendien hoeft DUO niet langer te bewijzen dat een student daadwerkelijk bij zijn of haar ouders inwoont; bewijzen dat de studerende niet woont op het adres waar hij of zij is ingeschreven, is voldoende. Dat daardoor ook studenten gepakt kunnen worden die wel degelijk uitwonend zijn, maar niet staan ingeschreven op hun eigen adres omdat hun huisbaas dat niet toelaat, is volgens de dienst het risico van het vak.
"Studenten die illegaal onderhuren voldoen niet aan de voorwaarden voor een uitwonendenbeurs," aldus een DUO-woordvoerder. "Ze lopen daarmee dus het risico dat de uitwonendenbeurs wordt teruggevorderd en dat ze een boete krijgen."
Leenstelsel
DUO verwacht dat het fraudebedrag de komende tijd verder zal dalen. Dat komt volgens het agentschap doordat ze doorzetten met hun strengere aanpak, maar ook door de invoering van het nieuwe leenstelsel voor studenten per september 2015.
Het verschil tussen inwonende en uitwonende studenten is met dat nieuwe systeem in het hoger onderwijs verdwenen: iedere student heeft recht op een lening waarvan de hoogte door een aantal factoren en keuzes van de student bepaald wordt.
Omdat er nog een overgangsperiode is - studenten die vóór de ingangsdatum van het nieuwe stelsel begonnen zijn aan hun studie, behouden hun recht op een basisbeurs - en omdat mbo-studenten wel nog een uitwonendenbeurs houden, gaat DUO voorlopig gewoon door met haar controles.
Risico
In 2014 vonden door heel Nederland ruim vierduizend controles plaats bij studenten die mogelijk fraudeerden met hun studiefinanciering. Hierbij liepen bijna 16.000 studenten (37,7 procent) tegen de lamp.
Volgens DUO is de verhouding tussen het aantal gecontroleerde studerenden en het aantal studerenden waarbij ook daadwerkelijk misbruik met de uitwonendenbeurs is geconstateerd, niet representatief voor de gehele populatie studerenden met een uitwonendenbeurs. De dienst selecteert de studenten voor een nadere controle namelijk op basis van risicoprofielen.
De studenten die uit deze analyse rollen, krijgen een huisbezoek op het adres waar zij ingeschreven staan bij de Basisregistratie Personen (BRP). De inspecteur probeert dan vast te stellen of de student ook echt op het adres woont. Als aangetoond kan worden dat dit niet het geval is, is dat voor de dienst voldoende om te spreken van fraude.
Naast het terugvorderen van de onterecht ontvangen studiefinanciering, mag DUO ook nog een boete opleggen van vijftig procent van dat bedrag. Die boete kan zelfs oplopen tot honderd procent van de onterecht ontvangen stufi wanneer een student, nadat hij of zij al eens betrapt is op fraude, nogmaals de fout in gaat.
