Druk op ic’s neemt af: kan economie weer op stoom komen?

Het is een schijntegenstelling, betoogde premier Mark Rutte vorige week over de keuze tussen economie en volksgezondheid. Dat betekent niet dat de kosten van de aanpak van de coronacrisis geen rol spelen in de exitstrategie, afgaande op het gisteravond gepubliceerde advies van het Outbreak Management Team (OMT), waarin wetenschappers zitten die fungeren als kompas van de regering.

Kosten-batenanalyse

Zij willen in de rekenmodellen zogenoemde qaly’s betrekken. Qaly staat voor quality-adjusted life years. Zo kan worden berekend welke kosten gemoeid zijn met zorg voor een patiënt en de gevolgen van een ingreep voor diens kwaliteit van leven. Het OMT wil een vergelijking maken tussen de gevolgen van anticoronamaat­regelen voor zowel corona- als andere patiënten.

Dinsdag beslist het kabinet of een deel van de anticoronamaatregelen versoepeld kan worden. Het OMT zinspeelt in het nieuwste advies op het (deels) heropenen van de kinderopvang en basisscholen en stelt dat dit vrijwel geen effect zal hebben op de bezetting van ic’s. Daarmee wordt aan een van de voorwaarden voldaan om de maatregelen te versoepelen. Om te kunnen adviseren over de exitstrategie, wil het OMT echter berekeningen hebben met qaly’s.

Marcel Canoy, zorgeconoom aan de VU, beschouwt het als de aanzet tot een kosten-baten­analyse. “De situatie op de ic’s is enigszins onder controle. Keuzes om de ene patiënt wel en de andere niet te redden, hoeven niet te worden ­gemaakt. De qaly’s worden gebruikt om te kijken welke maatregelen verlicht kunnen worden.” 

De kwestie raakt aan de discussie over de vraag of alle inspanningen om vaak al zieke, oude coronapatiënten te redden wel proportioneel zijn en niet te veel ten koste gaan van de reguliere patiëntenzorg en de economie. Volgens critici als hoogleraar en crisisdeskundige Ira Helsloot en Jort Kelder staan de geleverde inspanningen niet in verhouding tot de geboekte gezondheidswinst voor corona­patiënten.

Nieuwe uitbraak

Canoy is het ‘volstrekt oneens’ met hun rekensommen. Wel vindt hij het ‘gerechtvaardigd’ dat het kabinet op dit moment een kosten-baten­analyse wil maken. Het ligt voor de hand dat de uitkomst een argument biedt om een deel van de beperkende maatregelen te verlichten. “Elke verlichting – of het nu gaat om heropenen van musea, horeca of scholen – heeft een gunstig effect op de economie. Zolang het niet leidt tot nieuwe druk op de ic-capaciteit, kan dat acceptabel zijn.”

Daarbij is wel een grote onzekerheidsfactor: hoe gedraagt het virus zich als we meer met elkaar in contact komen? “Wat als er een nieuwe uitbraak komt en de toestroom naar de ziekenhuizen groter is dan we hebben voorzien?”

Daar staat tegenover dat versoepeling van de maatregelen kan worden teruggedraaid. “Het is niet zo dat je een point of no return passeert. Je kunt het alleen doen als je de maatregelen gecontroleerd neemt.”