PlusNieuws
Zorgen om uitbuiting Oekraïense vluchtelingen door malafide werkgevers: ‘Smakeloos misbruik’
Vluchtelingen uit Oekraïne worden in Nederland geregeld uitgebuit door malafide werkgevers, stelt organisatie FairWork. Er wordt misbruik gemaakt van hun gebrek aan kennis over de Nederlandse arbeidsregels. ‘Het zijn kwetsbare mensen die onze taal en cultuur niet kennen.’
FairWork, een organisatie die strijdt tegen moderne slavernij in Nederland en opkomt voor de belangen van de slachtoffers, heeft sinds het uitbreken van de oorlog 213 Oekraïense cliënten geregistreerd. Bij 74 van hen waren signalen van arbeidsuitbuiting. Dit is een grote toename in vergelijking met het jaar voor de oorlog, toen 17 Oekraïners aanklopten en drie signalen van arbeidsuitbuiting werden genoteerd.
Oekraïners mogen sinds april vorig jaar in Nederland werken, en hebben daarvoor in principe alleen een burgerservicenummer nodig. Maar ze worden op tal van manieren benadeeld, stelt FairWork. Ze krijgen te weinig loon, moeten betalen voor gratis diensten zoals de verstrekking van hun BSN-nummer, of krijgen helemaal geen salaris voor gewerkte uren. Soms worden ze verplicht om zich als zelfstandige in te schrijven bij de Kamer van Koophandel, terwijl ze dat helemaal niet willen. Veruit de meeste klachten die FairWork kreeg gingen over het niet uitbetalen van salaris. Dat gebeurde 82 keer in 2022.
Topje van de ijsberg
FairWork vreest dat de groep vluchtelingen die hulp zoekt slechts het topje van de ijsberg is, en dringt aan op laagdrempelige informatievoorziening en ondersteuning voor Oekraïners. Er zijn tienduizenden vluchtelingen uit Oekraïne aan het werk in Nederland.
Oekraïense vluchtelingen zijn kwetsbare werknemers, die niet naar Nederland zijn gekomen om te werken en zich daar dan ook niet op hebben voorbereid, stelt FairWork. Er is geen of gebrekkige kennis over arbeidsregels, cao’s en andere rechten.
“Helaas zijn er werkgevers die misbruik maken van kwetsbare mensen die slecht geïnformeerd zijn en onze taal en cultuur niet kennen,” zegt Francien Winsemius, woordvoerder van FairWork. “Dat het nu ook nog eens gaat om oorlogsslachtoffers die voor een habbekrats moeten werken en net zo makkelijk weer ontslagen kunnen worden, maakt het dubbel zo smakeloos.”
Zonder reden ontslagen
Soms worden vluchtelingen voor duizenden euro’s benadeeld. “Een Oekraïense man van middelbare leeftijd klopte aan bij FairWork,” meldt FairWork. “Hij was twee maanden na het begin van de oorlog naar Nederland gevlucht. Via een advertentie vond hij al snel een werkgever die onder andere Russisch sprak, dat zorgde ervoor dat de communicatie gemakkelijk ging.”
“De man ging aan het werk in de bouw, zonder contract, maar dat zou de werkgever na een maand in orde maken. Ze spraken een salaris af van 12 euro per uur. De eerste maand werkte de man 240 uur, meer dan 10 uur per dag. Tot zijn verrassing kreeg hij daarna geen contract, maar werd hij zonder reden ontslagen. Bovendien ontving hij geen salaris. Ook werd hij door de werkgever bedreigd dat hij de huisvesting snel moest verlaten.”
Werving van de vluchtelingen gebeurt via advertenties op sociale media of chat-apps als Viber. “Tegen betaling kan werk geregeld worden, daarbij geldt: hoe meer cliënten hebben betaald voor de bemiddeling, hoe meer loon per uur wordt beloofd,” zegt Winsemius.
Soepelere regels
Voor de oorlogsvluchtelingen gelden soepelere regels. Er is geen werkvergunning nodig, maar een werkgever moet wel aan het UWV melden dat er een Oekraïner aan het werk is én een arbeidsovereenkomst bieden. Als een vluchteling uit Oekraïne als zzp’er aan de slag wil, of alleen onder die voorwaarde werk kan krijgen, is er wel een werkvergunning nodig.
Het UWV deelt de gegevens met de Arbeidsinspectie, die toezicht moet houden op het naleven van de arbeidswetten. Oekraïners hebben dezelfde rechten als Nederlandse werknemers. Het wettelijke minimumloon geldt en ook de cao, als die van toepassing is.
De Arbeidsinspectie zegt dat er ‘bij controles ongetwijfeld Oekraïners worden aangetroffen die te weinig betaald krijgen of te veel uren moeten werken’. Er wordt niet per nationaliteit bijgehouden hoe vaak dat gebeurt.
Volgens Francien Winsemius van FairWork is het gemak waarmee Oekraïners aan het werk kunnen een goede zaak, maar kan het er ook voor zorgen dat daardoor malafide werkgevers onder de radar blijven en uitbuiting ongestraft kan plaatsvinden.
