Waarom wil Nederland (nog) niet aan de mondkapjes? En nog 5 vragen

In steeds meer landen worden burgers door de autoriteiten geadviseerd om een mondkapje te dragen. Toch blijft de Nederlandse regering bij het advies dat het niet nodig is. Waarom? En wat zijn de voor- en nadelen van mondkapjes?

1. Waarom blijft de regering bij het besluit om geen mondkapjes te adviseren?

De regering volgt daarmee het advies van het RIVM. Directeur Jaap van Dissel is tegen het gebruik van mondkapjes of gezichtsmaskers in het dagelijks leven. Dat herhaalde hij donderdag nog eens tijdens een bijpraatsessie over het coronavirus in de Tweede Kamer. Belangrijkste reden daarvoor lijkt te zijn dat er simpelweg niet genoeg maskers zijn voor alle Nederlanders. Sterker nog: zelfs voor personeel in bijvoorbeeld verpleeghuizen zijn er momenteel te weinig mondkapjes beschikbaar.

Wanneer dat tekort wordt verholpen, gaat het RIVM het huidige advies tegen het licht houden. In eerste instantie kijkt het instituut naar mondkapjes voor mensen met een zogenoemd contactberoep.

Een ander argument dat het RIVM opwerpt, is dat mondkapjes een gevoel van schijnveiligheid kunnen geven en niet per se helpen. Daarover later meer.

2. Voor welke beroepen komen er wellicht mondkapjes beschikbaar?

Wanneer er dus geen tekort meer is en de coronamaatregelen worden afgebouwd, wordt het gebruik van mondkapjes door mensen met een contactberoep, zoals kappers, tandartsen en fysiotherapeuten, opnieuw bekeken. Dat zei Van Dissel donderdag in de Tweede Kamer. “Als de schaarste minder wordt, zullen we steeds kijken of ze in bepaalde situaties wel degelijk toegevoegde waarde kunnen hebben.”

Sjaak de Gouw, directeur publieke gezondheid bij de GGD, voorspelt dat er over drie tot vier weken geen tekort meer is aan mondkapjes. Dus over krap een maand zouden de regering en het RIVM kunnen kijken of kapjes en maskers een rol kunnen spelen bij een exitstrategie uit de lockdown. De beschermingsmiddelen zijn wellicht ook van toegevoegde waarde in bijvoorbeeld de horecasector.

Ook leden van de Tweede Kamer roepen het kabinet op om het dragen van mondkapjes mee te nemen bij het bepalen van de exitstrategie. Het gaat dan niet alleen om de professionele mondmaskers die in ziekenhuizen worden gedragen, maar bijvoorbeeld ook om een stoffen bedekking van neus en mond.

3. Welke landen adviseren wel al om mondkapjes te dragen?

De regeringen van Duitsland, Frankrijk, Spanje en België adviseren mensen strikt om mondkapjes te dragen op straat, in het openbaar vervoer en als ze naar de supermarkt gaan. Ook in onder meer Oostenrijk, Tsjechië en Slowakije is het dragen van een mondkapje op sommige plekken verplicht.

En nog meer Westerse landen zijn na eerdere twijfels overstag gegaan, zoals de Verenigde Staten. Daar adviseert de regering burgers om mondkapjes te dragen in het openbaar. Of, als je geen mondkapje hebt, om bijvoorbeeld een sjaal voor je mond te knopen. In Oost-Azië zijn mondkapjes sinds het begin van de corona-epidemie verplicht. In China ging dat voorschrift meteen in, landen als Zuid-Korea volgden eenzelfde protocol.

4. Hebben die landen dan geen last van tekorten?

Jawel, ook in veel andere landen is er een gebrek aan beschermingsmiddelen. En ook daar ligt de focus op het regelen van voldoende mondkapjes voor zorgverleners. Maar in het buitenland worden ook alternatieven voor gezichtsmaskers of mondkapjes aangeraden. De Belgische premier Sophie Wilmès adviseerde burgers bijvoorbeeld om stoffen maskertjes te dragen op het moment dat het niet mogelijk is om 1,5 meter afstand te houden. De Federale Overheidsdienst Volksgezondheid in België publiceerde zelfs een handleiding om er zelf een te maken.

Ook in landen als Duitsland, Oostenrijk en Amerika verschijnen in dagbladen, op nieuwssites en op tv artikelen en filmpjes met tips om zelf een mondkapje te maken. In Nederland zijn er ook volop initiatieven van mensen die hun eigen mondkapjes maken, ondanks dat het niet wordt aangeraden door de regering. Zo kruipen dagelijks tientallen Amsterdammers achter de naaimachine om beschermingsmiddelen te maken. Let wel: deze zijn niet geschikt voor zorgpersoneel, maar wel om bijvoorbeeld te voorkomen dat je zelf anderen besmet.

5. Wat zijn de voordelen van mondkapjes?

Het idee achter een mondkapje is dat het voorkomt dat druppeltjes uit de luchtwegen van mensen die besmet zijn over kunnen springen naar anderen. Dat zou met name gelden voor mensen die zonder dat ze het doorhebben besmet zijn met het coronavirus. Mensen met klachten moeten immers thuisblijven van de regering. Het gaat dus in zekere zin niet om het beschermen van jezelf, maar het beschermen van anderen.

Dat zegt ook de WHO. Eerder stelde de Wereldgezondheidsorganisatie dat het niet bewezen was was dat mondkapjes werken, maar later maakte de organisatie een draai. Onderzoek zou hebben uitgewezen dat je met een mondkapje minder snel anderen besmet. Een mondkapje dragen kan dus wel degelijk bijdragen aan het intomen van het aantal nieuwe coronabesmettingen.

6. Wat zijn de nadelen van mondkapjes?

Er zijn ook nadelen aan het dragen van mondkapjes. Volgens het RIVM kan het mensen een vals gevoel van veiligheid geven. Door die ‘schijnveiligheid’ zullen mensen zich mogelijk minder streng aan de andere veiligheidsvoorschriften houden, zoals handen wassen en afstand houden. Bovendien kan het verkeerd gebruiken van een mondkapje er juist voor zorgen dat je besmet raakt. Bijvoorbeeld doordat je het masker per ongeluk aanraakt en vervolgens niet je handen wast.

Daarnaast is het lang niet zeker of de mondkapjes die mensen dragen voldoen aan de kwaliteitseisen. Eerder moest de Nederlandse regering honderdduizenden maskers uit China terughalen omdat ze geen goede bescherming boden aan zorgmedewerkers. Tot slot is een argument dat het dragen van een mondkapje simpelweg onprettig is.