Waar heb je recht op bij thuiswerken? ‘In elk geval geen gratis koffie’

Het besluit van de Rijksoverheid om haar ambtenaren een thuiswerkvergoeding van 363 euro uit te keren leidde tot zowel hoon (want te hoog) als verontwaardiging (want te laag). Maar zo gek is het niet – een werkgever die zijn werknemers tegemoetkomt, terwijl laatstgenoemden improviseren tussen de huilende kinderen en vuile vaat.

Het Nibud heeft in juli al becijferd dat thuiswerken 2 euro per dag extra kost, en vakbond FNV is al gestart met onderhandelingen over thuiswerkregelingen.

Want ook thuis, zegt hoogleraar arbeidsrecht Gerrard Boot van de Universiteit Leiden, gelden de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) en de Arbeidstijdenwet. Een maximum aantal werkuren en het recht op pauzes bijvoorbeeld. “Maar de controle is veel lastiger.”

Overwerken

Als voorbeeld noemt hij overwerken. Volgens vaste rechtspraak bestaat overwerk uit extra werkzaamheden die je werkgever je heeft opgedragen. “Bij thuiswerken zal dat niet zo snel een rol spelen. Als je tot 22.00 uur ’s avonds op je laptop blijft werken, kun je niet zomaar zeggen: dit was overwerk.” En ook bij het afbakenen van werktijden, als je bijvoorbeeld appjes over je werk binnenkrijgt, moet de werknemer vooral zelf goed opletten.

Niet de gehele Arbowet is van toepassing op thuiswerken, maar wel als het gaat om de fysieke werkomstandigheden. “Je mag op je werk warmte, veiligheid en gezondheid verwachten,” zegt hoogleraar arbeidsrecht Evert Verhulp van de Universiteit van Amsterdam. Het gaat dan om je werkplek, bureaustoel, computer, et cetera.

Zo zegt Ralph Koks, juridisch adviseur bij human resourcesbedrijf SD Worx, dat de Arbowet heel specifieke regelgeving kent rond beeldschermwerk. “Dus als je thuis op een laptop werkt aan de keukentafel, moet je ook een fatsoenlijk los beeldscherm kunnen hebben, dat je op de goede hoogte kunt instellen, met toetsenbord en muis.”

In principe geldt ook dan dat de verantwoordelijkheid bij de werkgever ligt. “Die moet ervoor zorgen dat de goede werkplek er is,” zegt hoogleraar Boot. Maar ook daarvoor geldt: je moet dan wel je werkgever inzicht verschaffen in hoe je werkplek eruitziet. “Als je werkgever bijvoorbeeld mailt dat hij ervan uitgaat dat je werkplek in orde is, tenzij je het aangeeft, dan moet je als werknemer ook aan de bel trekken.”

Stoel van je grootvader

Het komt neer op een dialoog waarin je elkaar tegemoetkomt, zegt Verhulp. Hij geeft een voorbeeld. “Als ik achter een te hoge tafel zit op een te lage bureaustoel, die van mijn grootvader is geweest maar ergonomisch volstrekt onverantwoord is, dan moet een fatsoenlijke werkgever mij aanbieden om een betere bureaustoel binnen neer te zetten. Maar als ie foeilelijk is en ik hem niet wil, moet ik die stoel ook kunnen weigeren.”

En wat als het bijvoorbeeld heel koud is? “Als het -8 graden is op je werkplek, dan heeft je werkgever wel een probleem. Maar het is niet automatisch zo dat ie dan deels je energierekening gaat betalen, tenzij je een vergoedingsplicht hebt afgesproken.” Het devies is dus: treed in overleg.

Juridisch adviseur Koks: “Het is belangrijk dat je dat gesprek blijft voeren. Niet alleen begin maart, maar continu.” Hij adviseert werkgevers om concreet beleid te ontwikkelen, door risico’s bij het thuiswerken te analyseren. Want niet onbelangrijk: als een werknemer klachten ontwikkelt als gevolg van thuiswerk, kan de werkgever daarvoor aansprakelijk worden gesteld.

Denk tegelijkertijd niet dat je overal recht op hebt. “Je hebt geen recht op gratis koffie op je werk: dat is echt een geste,” zegt Verhulp. En zelfstandigen? Die hebben een probleem. “Die nemen een klus aan en moeten die uitvoeren. Maar als we het over ‘schijnzelfstandigen’ hebben, moeten ze de rechten die voortvloeien uit de arbeidsovereenkomst afdwingen.”