Voor de nieuwe Kamervoorzitter Vera Bergkamp (D66) is iedereen gelijk

“Ik ben geen lammetje, ik ben misschien ook geen leeuw, hoewel mijn dochter zegt dat mijn haar er soms een beetje uitziet als dat van een leeuw. Ik ben iets er tussenin,” stelde Vera Bergkamp (49) bij het debat vooraf. Over haar stijl: “Ik kan sturen, ik kan spiegels voorhouden, maar ben geen dictator.” En: “Je moet partijpolitiek kleurenblind zijn.”

Er kwam wel een bekentenis toen de Kamer haar vroeg wat haar slechte eigenschap is: Bergkamp is ‘slecht met namen’. De voorzitter wordt geacht de naam te noemen van ieder Kamerlid dat zich bij de interruptiemicrofoon meldt. “Ik onthoud gezichten, maar in namen moet ik echt getraind worden.” Ze beloofde daarom ‘flink te oefenen’.

Bergkamp groeide op als dochter van een Marokkaanse vader en een Nederlandse moeder. Ze nam de achternaam van haar moeder aan, omdat die van haar vader ‘moeilijk uit te spreken en te schrijven’ was. Op de kleuterschool wist ze al dat er ‘iets’ was en op haar zeventiende vertelde ze thuis dat ze lesbisch is. “Die worsteling zit alleen in je hoofd,” zei ze ooit, en daarna was het geen issue meer.

Bergkamp is negen jaar Kamerlid en studeerde politicologie en bestuurskunde. Ze viel bij toenmalig D66-partijleider Alexander Pechtold op als lid van de Amsterdamse deelraad van stadsdeel Centrum. “Ik hoopte dat ze zich in de Tweede Kamer inhoudelijk zou profileren en niet als half-Marokkaanse lesbische vrouw. Dat lukte, ze is toch echt bekend geworden om haar onderwerpen.”

Water bij de wijn

Ze maakte zich in de Tweede Kamer sterk voor legalisering van softdrugs, de regulering van de wietteelt, modernisering van familierecht en de invoering van het vrouwenquotum voor het bedrijfsleven. Ook voerde ze het woord over langdurige zorg en het coronabeleid. Vóór haar Kamerlidmaatschap vergaarde ze al landelijke bekendheid als voorzitter van lhbtq-belangenorganisatie COC. Ze bracht die organisatie na een onrustige periode weer in rustiger vaarwater.

“Ze is geen einzelgänger, ze luistert echt en neemt altijd mensen mee in haar standpuntvorming, is niet te beroerd een beetje water bij de wijn te doen,” zegt oud-D66-Kamerlid Pia Dijkstra, die negen jaar bij haar in de werkkamer zat en ‘lief en leed’ met haar deelde.

Na haar verkiezing als Kamervoorzitter bedankte Bergkamp haar gezin, haar moeder (haar vader is overleden) en beste vriendin. Maar wie ze ook bij naam noemde, was politieke tegenpool Madeleine van Toorenburg. Het net afgezwaaide CDA-Kamerlid raakte bevriend met Bergkamp. Samen zaten ze in het presidium, het dagelijks bestuur van de Kamer, en de enquêtecommissie die onderzoek deed naar het debacle met de hogesnelheidstrein Fyra.

“Mijn dochter zegt: ik snap niet dat jullie vriendinnen zijn. Jullie vegen op social media elkaar de mantel uit,” zegt Van Toorenburg. “Maar we zien gezamenlijk het probleem, maar hebben andere oplossingen.”

Bedachtzaam

Kan iemand die fractiesecretaris is geweest ook een grote organisatie als de Tweede Kamer runnen? Van Toorenburg weet zeker van wel. Ze wijst erop dat Bergkamp ooit werkte als directeur personeelszaken bij de Sociale Verzekeringsbank. “Vera ziet hier in de Tweede Kamer dat zeven mensen uit hetzelfde beveiligingsteam corona hebben. Dan vraagt ze zich af wat dat voor hen betekent en wat ze kan doen. Ze ziet zowel de beveiliger als de minister-president en behandelt ze gelijk.” Daarbij, zegt Van Toorenburg: “Vera is altijd rustig en bedachtzaam, niet iemand die primair reageert.”

Behoedzaamheid lijkt niet meteen de beste karaktertrek voor een voorzitter die in de Tweede Kamer snelle beslissingen moet nemen. Pechtold maakt zich geen zorgen, dat krijgt ze volgens hem in een paar maanden in de vingers. Hij wijst op een andere taak van de Kamervoorzitter: het leiden van de ambtelijke organisatie van achthonderd mensen. “Dat zal ze kunnen, daar heeft ze ervaring mee.”

Bergkamp was een van de ondervoorzitters van de Tweede Kamer en zou kritiek hebben gehad op Aribs verzet tegen de naderende verhuizing van het parlement. De afgelopen tijd zat ze – mogelijk vanwege haar kritiek – niet op de voorzittersstoel. In haar presentatie benadrukte Bergkamp dat ze niet alleen wil voorzitten, maar ook anderen die stoel gunt.

En, ook niet onbelangrijk, zegt Van Toorenburg, ze is iemand die het hele team meeneemt. “Vera hoeft niet in haar eentje te shinen.” Van Toorenburg heeft het bijgehouden: eerder zat Bergkamp 33 keer de Tweede Kamer voor als vervanger van Arib. “Daar heb ik naar gekeken en dat doet ze adequaat en scherp.”