PlusReportage
Volgens Coöperatie Laatste Wil gaat de euthanasiewet voor haar leden niet ver genoeg
Het is letterlijk een zaak van leven of dood. Zo’n 30.000 leden van de Coöperatie Laatste Wil strijden voor volledige regie over het zelfgekozen levenseinde. Maandag luisterde de rechter naar het pleidooi van deze ‘vergeten groep’. ‘In een beschaafd land moeten we dit anders kunnen organiseren.’
Twee keer zat justitie al achter Jos van Wijk aan, maandag ging de oprichter van Coöperatie Laatste Wil (CLW) in de aanval. De tegenstander: de Nederlandse Staat. Wat staat er voor Van Wijk op het spel? De volledige regie over het zelfgekozen levenseinde. CLW en 29 mede-eisers willen zelf bepalen waar, wanneer en op welke manier zij op een humane manier hun leven beëindigen. Zonder dat een arts of wie dan ook dat kan blokkeren.
Hulp bij zelfdoding, zoals het leveren van middelen, is strafbaar en kan drie jaar cel opleveren. In het hele land lopen onderzoeken daarnaar, waarbij ook CLW-leden verdacht worden van het op eigen houtje verstrekken van zelfdodingspoeder Middel X. In 2018 kreeg CLW justitie achter zich aan vanwege de manier waarop de coöperatie zelfdodingspoeder wil verspreiden, in 2021 ging het om de mogelijke rol die Van Wijk daarbij speelt.
Frustratie
Volgens Van Wijk drijft het verbod en het ‘intimideren en criminaliseren van dierbaren en getuigen’ tot vormen van zelfdoding met grote maatschappelijke impact. Volgens Laatste Wil gaat de euthanasiewet voor haar leden niet ver genoeg, omdat onder meer sprake moet zijn van uitzichtloos en ondraaglijk lijden en beoordeling en begeleiding door een arts. “In een beschaafd land moeten we dit anders kunnen organiseren.”
Het stokpaardje van CLW is Middel X, een zelfdodingspoeder dat volgens Van Wijk in kleine hoeveelheid tot een snelle, humane dood leidt. Experts bestrijden dat. De chemische sector verstrekt het poeder niet meer aan particulieren, tot frustratie van leden. “Leg laatste-wilmiddelen niet in het schap van de drogist, maar stel ze onder strikte veiligheidsmaatregelen beschikbaar,” benadrukt Van Wijk voor de rechter.
Zorgvuldig evenwicht
De gevoelige discussie leidt tot uren durende pleidooien door advocaten. Laatste Wil bepleit dat de wet te weinig ruimte biedt voor het recht op zelfdoding, terwijl de Nederlandse staat benadrukt welke mogelijkheid de euthanasiewet biedt. En welke haken en ogen er zitten aan het wetsvoorstel Voltooid leven, dat volledige zelfbeschikking voor ouderen boven de 75 jaar beoogt, maar CLW niet ver genoeg gaat.
De landsadvocaat erkent dat voor ‘een groep mensen’ de euthanasiewet ontoereikend is. Hoe erg is dat? “Medisch-ethische vraagstukken verdelen de samenleving. De overheid kan niet iedereen plezieren. De Staat moet een zorgvuldig evenwicht vinden tussen de bescherming van leven en persoonlijke autonomie. De overheid moet voorkomen dat mensen uit het leven stappen, terwijl niet is vastgesteld dat hun doodswens stabiel en coherent is.”
Hoed af
Ondertussen proberen de 29 mede-eisers, grotendeels ouderen, in de zaal de pleidooien aandachtig te volgen. Eenvoudig is dat niet. Regelmatig knikkebolt iemand, terwijl juristen vergelijkbare zaken in België, Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk, Denemarken en Italië aanstippen. Of uit het Europees Verdrag van de Rechten voor de Mens citeren.
Na de zitting verzamelen zo’n honderd leden zich voor het gerechtsgebouw. Terwijl Van Wijk hen bedankt voor de steun, buigen zij het hoofd en nemen hun hoed af. Als symbolische steunbetuiging voor hen die uit het leven zijn gestapt en ‘een menselijk einde in eigen regie is onthouden’. Een applaus volgt, net als de verwachting van een lange juridische strijd. Uiterlijk 14 december volgt de uitspraak.
