Vlees, frisdrank en schoonmaakartikelen: prijs boodschappen gaat verder de lucht in

De stijging blijkt uit een inventarisatie van marktonderzoeker GfK van dagelijkse boodschappen in alle Nederlandse (online)supermarkten. De hogere prijzen zijn volgens Koos Gardebroek, landbouweconoom bij de Wageningen Universiteit, vooral het gevolg van de geëxplodeerde vraag naar landbouwproducten. Hij ziet dat het aanbod stabiel is gebleven, maar de vraag − vooral de laatste maanden − enorm is gestegen. De economie in veel landen trekt razendsnel aan na de coronacrisis. Voedselvoorraden worden weer aangevuld, de vraag naar veevoer stijgt, en biobrandstoffen zijn interessant bij de hoge brandstofprijzen.

Je kunt volgens Gardebroek een parallel trekken met de huidige huizen- en energiemarkt. “De vraag is ontzettend groot, maar je tovert niet in één keer duizenden nieuwe woningen of energievoorraad tevoorschijn. Dat geldt ook voor belangrijke basisgrondstoffen voor voedsel zoals plantaardige olie en granen.”

Volgens hem zullen de boodschappen de komende maanden verder in prijs stijgen. “Ik denk dat een gemiddeld huishouden op jaarbasis honderden euro’s extra kwijt is. Supermarkten doen het uiteraard liever niet, maar ontkomen er niet aan de gestegen prijzen door te berekenen naar de consument. Dat zie je nu gebeuren. Daar komt ook nog de energiecrisis bovenop. Niet alleen het eten en drinken zelf is duurder geworden, maar door hogere brandstofprijzen ook het vervoer ervan.”

Duivels dilemma

Ook wijst de econoom naar de gevolgen van de gestegen gasprijzen voor de glastuinbouw. Een deel van de tuinders wordt geconfronteerd met een duivels dilemma: óf ze nemen het verlies op hun producten óf ze laten hun kassen leeg, schetst Gardebroek. Het gevolg laat zich in beide gevallen raden: de prijs van onder meer tomaten, komkommers en paprika’s zullen door hogere productiekosten én schaarste snel omhoog gaan.

De prijzen voor voedsel op de wereldmarkt zijn hoger dan ze in de afgelopen tien jaar zijn geweest, meldt de VN-voedselorganisatie FAO. Door de grote vraag wordt nu maar liefst 60 procent meer betaald voor plantaardige oliën dan een jaar geleden. De suikerprijs ligt inmiddels 53,5 procent hoger, vlees: +26,3 procent, granen: +41 procent en maïs: +38 procent.

Kratje bier

Ook bierliefhebbers hebben het waarschijnlijk al gemerkt: je betaalt in de supermarkt meer voor een kratje bier dan een jaar geleden. De consument betaalde per liter bier tijdens de eerste negen maanden van dit jaar 6,7 procent meer in vergelijking met de eerste drie kwartalen in 2020. Een liter bier kostte vorig jaar gemiddeld 1,81 euro, nu tien cent meer (1,91).

Ook voor verzorgingsproducten (6,5 procent), schoonmaakartikelen (6,1 procent) en frisdrank (5,1 procent) moeten consumenten aanzienlijk dieper in de buidel tasten. Marktonderzoeksbureau GfK becijferde dat de gemiddelde betaalde prijs van boodschappen (alle productcategorieën bij elkaar) met 3,6 procent omhoog is gegaan. Dat is hoger dan het huidige inflatieniveau van 2,7 procent (gebaseerd op de prijs van consumentengoederen- en diensten).

In het voorjaar bleek al dat de boodschappen duurder zijn geworden. In het eerste kwartaal van dit jaar betaalden we ook al meer voor alcohol, vlees, diervoeding en brood in vergelijking met de eerste drie maanden van 2020. Het afgelopen halfjaar zijn daar ook frisdranken, schoonmaakartikelen en persoonlijke verzorgingsproducten bijgekomen. Die laatste categorie is volgens GfK-onderzoeker Norman Buysse te verklaren doordat veel Nederlanders minder thuiswerken. “Tijdens het hoogtepunt van de coronacrisis lagen de prijzen van producten als deodorant en tandpasta lager. Nu gaan we vaker naar kantoor en gebruiken weer meer verzorgingsproducten. Daarnaast kan het zijn dat supermarkten deze artikelen minder vaak in de aanbieding deden.”

Het minder stunten met prijzen geldt in ieder geval voor alcoholische drank. Sinds 1 juli mogen supermarkten en slijterijen door de nieuwe Alcoholwet niet meer dan 25 procent korting geven op onder meer kratjes bier. “Het gevolg zie je terug in de gemiddelde betaalde literprijs voor bier. Daarnaast heeft ook de toegenomen voorkeur voor een speciaalbiertje een prijsopdrijvend effect,” legt Buysse uit.

Wereldmarkt

Die gigantische stijging van basisproducten voor eten en drinken zorgt er bijvoorbeeld voor dat suikerhoudende producten als frisdrank, siroop en snoep ook duurder worden. En een stijgende graanprijs heeft ook impact op wat we betalen voor ons brood en banket. Uit de prijsvergelijking van GfK blijkt overigens dat de gemiddeld betaalde prijs van vlees, vis en gevogelte de afgelopen negen maanden nagenoeg gelijk is gebleven: een plusje van 0,8 procent per kilogram. En een redelijk stabiele zuivelprijs zorgt ervoor dat bijvoorbeeld kaas zelfs iets goedkoper is geworden (-0,8 procent).

Niet tot stilstand

Verder zijn de meeste producten die we in ons winkelwagentje leggen alleen maar duurder geworden. Een trend die voorlopig nog niet tot stilstand komt, verwacht landbouweconoom Koos Gardebroek van de Wageningen Universiteit. “Ik waag me niet aan voorspellingen op de lange termijn, maar zeker door de huidige grote vraag naar landbouwproducten in combinatie met de gestegen productie- en transportkosten, worden de boodschappen eerder duurder dan goedkoper. Je denkt af en toe dat het plafond is bereikt, zie de huizen- en energiemarkt. Maar het kan kennelijk altijd gekker. Tja, waar stopt het? Als ik dat zou weten, was ik nu schathemelrijk.”

Een gemiddeld huishouden in Nederland betaalt volgens Gardebroek dit jaar enkele honderden euro’s meer per jaar aan eten en drinken. “Nederlanders geven 15 procent van hun budget uit aan voedsel. Huishoudens met een gemiddeld of hoger inkomen zullen er daarom niet veel van merken. Maar voor mensen met een lager inkomen is het een nieuwe klap. Als je elk dubbeltje moet omdraaien, heb je een probleem. Zeker in combinatie met de energierekening en andere kosten die ook niet goedkoper worden.”

De verwachting is dat ook kleding duurder wordt doordat de katoenprijs op de internationale markten is gestegen tot het hoogste niveau in tien jaar. Aanleiding voor de prijsstijging is het ongunstige weer in een aantal productiegebieden. In het zuiden van de Verenigde Staten speelde de extreme droogte een rol en ook in China viel de oogst tegen.