Versoepelingen hoger onderwijs: opluchting, maar ook angst onder studenten

Maarten van Dorp, voorzitter van ASVA Studentenunie, is allereerst positief. “Er heerst hier wel een jubelstemming. We zijn erg blij met de versoepelingen. Het heeft veel te lang geduurd, hogescholen en universiteiten hadden eerder prioriteit moeten krijgen. Maar dat het dan eindelijk gebeurt, voelt als een ontlading.”

Ook Ama Boahene, voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond, is blij en opgelucht. “Eindelijk is die anderhalvemeterregel weg, dat was heel hard nodig. Veel studenten zitten al anderhalf jaar vast in hun kleine studentenkamer en trekken dat niet meer. Ze snakken naar fysiek onderwijs.”

Voor de Amsterdamse student Rosa Hordijk (21) is het een bijzonder moment. Ze besloot na haar eerste jaar aan de Universiteit van Amsterdam op kamers te gaan, omdat ze het studentenleven wilde meemaken. Ze besloot zich ook aan te sluiten bij roeivereniging Nereus. Net toen ze zich begon onder te dompelen in het studentenleven, brak de coronapandemie uit.

Dat was nogal een domper, zegt ze. “Ik zag studiegenoten vaak na college een terrasje pakken, of iets anders leuks doen. Ik dacht: dat ga ik ook allemaal meemaken zodra ik in Amsterdam woon. Maar daar is weinig van terechtgekomen. Het was vooral: opstaan, haar in de knot, joggingpak aan en laptop open. Elke dag.”

Aankomend studiejaar gaat ze in Leiden een masteropleiding volgen. Ze kijkt er erg naar uit om nieuwe mensen te leren kennen. “Ik zie het echt als een nieuwe start, een tweede kans. De bachelor was natuurlijk niet waarop ik had gehoopt.”

“Ik hoop nu wel dat studiegevoel en studentenleven te voelen. Gewoon, met studiegenoten in de collegezaal zitten, samen koffie halen, na college nog even kletsen. En ook het studeren zelf: het is zoveel meer dan alleen de lesstof opdoen. Ik wil die saamhorigheid voelen van met zijn allen dezelfde studie volgen, dezelfde interesse hebben.”

De verwachtingen zijn wat dat betreft hooggespannen. “Ik heb het gevoel van: het moet nu gebeuren. Want na mijn master ga ik in principe werken. Dus mochten de versoepelingen straks toch weer worden teruggedraaid, tja, dan zou ik mijn studententijd wel als verloren zien.”

Opluchting

Ook onderwijsinstellingen zijn blij. “Een enorme opluchting”, noemt voorzitter van de MBO Raad, Adnan Tekin, het kabinetsbesluit om de 1,5 meter afstand in het mbo en hoger onderwijs los te laten. Volgens Tekin is het belangrijk dat mbo’s in het nieuwe studiejaar weer normaal beroepsonderwijs kunnen bieden.

Ook de Hogeschool van Amsterdam is 'heel erg blij’ met de versoepelingen, zegt programmamanager communicatie Angelique Bronneberg. "Studeren gaat verder dan alleen kennis tot je nemen, ook de interactie met elkaar en met docenten is essentieel voor een goede voorbereiding op de samenleving. De HvA heeft rekening gehouden met dit scenario bij het opstellen van de roosters en is er dus helemaal klaar voor.”

De Universiteit van Amsterdam kijkt ook uit naar een collegejaar waar fysiek onderwijs weer mogelijk is, zegt een woordvoerder. “Fysiek onderwijs is onontbeerlijk voor de kwaliteit van het onderwijs en voor het welzijn van onze studenten.”

Maar de maximale groepsgrootte van 75 mensen per zaal, moet volgens het hoger onderwijs van tafel. “Een substantieel deel van de hoorcolleges zal door die maatregel online moeten worden gevolgd,” aldus universiteitskoepel VSNU. “Veel studenten zullen daardoor minder fysiek onderwijs krijgen in de eerste fase van het collegejaar.”

De UvA begint vanaf maandag met de voorbereiding van de roosters, wat 'een grote logistieke inzet’ vergt, zegt een woordvoerder. “De komende weken wordt hard gewerkt om het onderwijs vanaf september op een zo goed en veilige mogelijke manier in te richten.”

Ursula Daxecker, docent aan de UvA verbaast zich erover dat studenten geen bewijs van vaccinatie of een negatieve test hoeven te laten zien. Ook hoeven zij geen mondkapje te dragen wanneer ze zich verplaatsen. Daxecker wijst erop dat nog niet iedereen volledig gevaccineerd is.

“Ik vind het ook een lastige situatie voor studenten die zich onveilig voelen wanneer ze naar fysieke colleges moeten. Ik zou ze wel snappen: wanneer ik een werkgroep geef voor dertig studenten, hoeft er maar één iemand tussen te zitten die corona heeft, en de hele groep kan besmet raken.”

Volgens Eline van der Meulen van JongPIT, een stichting voor jongeren met een beperking of chronische of psychische aandoening, zijn er ook een hoop studenten in paniek.

“Hoewel deze jongeren heel erg de behoefte hebben aan sociaal contact, is er ook een groep die om medische redenen niet gevaccineerd kan worden, of het vanwege een hoog medisch risico niet aandurft om naar school te gaan na deze versoepelingen. Voor hen is het risico om erg ziek te worden van corona, gevaccineerd of niet, vaak te groot. Door hybride onderwijs kunnen ze hun studie volgen. Het was enorm prettig dat dat afgelopen jaar mogelijk was.”

Hybride onderwijs

Het is nu maar de vraag of dat hybride onderwijs voor deze groep blijft bestaan. Hogescholen, universiteiten en mbo’s mogen zelf bepalen in hoeverre ze dat blijven aanbieden. Volgens Van der Meulen zijn veel kwetsbare jongeren daardoor bang tussen wal en schip te belanden. Kunnen ze hun studie nog wel voortzetten wanneer hun instelling besluit om over te stappen naar volledig fysiek onderwijs, zonder een online alternatief te bieden?

Als voorbeeld noemt Van der Meulen een jongen met een auto-immuunstoornis die in zijn eindexamenjaar zit. Hij kan vanwege zijn aandoening niet gevaccineerd worden. Intussen mogen zijn klasgenoten weer naar school en fysiek onderwijs volgen. Voor hem is geen alternatief.

“Hoewel sociaal contact ook erg belangrijk is voor deze jongeren, is het belangrijk dat er rekening met ze wordt gehouden. Het aanbieden van enkel fysiek onderwijs zorgt ervoor dat ze niet kunnen meedoen met de rest. Wij hopen dat instellingen daarom ook online onderwijs blijven aanbieden.”