Plus
Verkiezingsprogramma’s maken ruk naar links
De grote partijen zijn het er in hun verkiezingsprogramma’s over eens: het minimumloon gaat in de volgende regeerperiode omhoog.
Het is nog even afwachten waar de PVV mee komt, maar alle andere ‘grote’ partijen in de Tweede Kamer hebben hun programma’s gepresenteerd. En wie ze doorvlooit, bekruipt één gedachte: waar denken ze hun ambities van te betalen? Voor het antwoord moeten we geduld hebben tot begin maart, twee weken voor de verkiezingen, als het Centraal Planbureau met de traditionele doorrekening van de verkiezingsprogramma’s komt.
Toch is ook zonder de tabellen van het CPB een vergelijkend warenonderzoek best mogelijk. Dan valt op dat alle partijen die aan het Binnenhof worden aangemerkt als ‘constructief’ de bakens hebben verzet. Naar links, welteverstaan.
Niet bezuinigen
Zelfs de VVD, die in 2012 nog voor ruim 22 miljard euro aan bezuinigingen inboekte, stelt nu dat ‘niet direct bezuinigd’ wordt om begrotingstekorten weg te werken. Sterker nog, als er straks geld overblijft, gaat dat niet naar aflossing van de staatsschuld maar naar lastenverlichting.
Ook andere partijen, van CDA en D66 tot de PvdA en GroenLinks, vinden begrotingsdiscipline minder belangrijk dan eerder. Ze vinden zelfs dat de overheid ook op langere termijn toe kan met een hogere staatsschuld, maar daar zijn met name CDA en VVD huiverig voor.
De opvallendste overeenkomst in alle programma’s is misschien wel het pleidooi voor een hoger minimumloon. In sommige Europese landen en Amerikaanse staten is die salarisgrens de afgelopen jaren al verhoogd en Nederland zal zich na de kabinetsformatie geheid bij die trend aansluiten. Maar over de details zal nog wel een robbertje worden gevochten.
De linkse partijen omarmen het bedrag van 14 euro dat door vakbond FNV wordt gepropageerd. CDA en D66 houden het vooralsnog op een stijging van 10 procent, de VVD spreekt slechts van een ‘verhoging’. Belangrijker misschien is de discussie over de uitkeringen, die nu aan het minimumloon zijn gekoppeld. Links wil dat uitkeringen zoals de AOW en de bijstand automatisch meestijgen, D66 vindt dat maar ten dele een goed idee, het CDA kiest liever voor een variant waarin het sociaal minimum elke twee jaar wordt ‘herijkt’ en de VVD vindt wel dat de AOW mag stijgen maar de bijstand niet.
Niets over multinationals
Ook tekenend voor de ruk naar links is de rol van grote bedrijven. Linkse partijen willen meer dan ooit dat zij een toontje lager zingen en veel meer belasting gaan betalen. Zover gaan partijen als VVD en CDA niet, maar zij verleggen hun focus nog meer op familiebedrijven en het mkb. Tekenend: in het programma van de VVD komt het woord ‘multinational’ niet voor.
Toch moet wel worden aangetekend dat de algehele beweging naar links beperkt blijft tot sociaal-economische thema’s. In de hoofdstukken die de VVD wijdt aan veiligheid, immigratie en integratie zal geen GroenLinkser zich kunnen vinden. En de manier waarop het CDA blijft hameren op ‘waarden en normen’ geeft de gemiddelde D66’er ongetwijfeld enige jeuk.
Tegelijkertijd dringt zich de vraag op of de verschuiving van met name de VVD gevolgen zal hebben voor het electorale speelveld. Er is nu geen grote partij meer die openlijk pleit voor een kleinere overheid, bezuinigingen in zorg en sociale zekerheid en lagere lasten. Nieuwkomers zouden in dat gat kunnen springen.
