Nieuws
Uitzending over seksuele misstanden bij The Voice ontketent golf aan hulpvragen
Meer slachtoffers van seksueel overschrijdend gedrag weten hulporganisaties te vinden sinds de onthullingen rond tv-programma The Voice of Holland. ‘Sommigen zoeken een luisterend oor, anderen willen hulp bij het doen van een aangifte.’
Hulporganisaties hebben het druk sinds de uitzending van BOOS over The Voice of Holland, zo blijkt uit een rondvraag van Het Parool. Exacte cijfers hebben hulporganisaties vrijdagmiddag nog niet voorhanden, maar alle stellen deze week bovengemiddeld veel telefoontjes en chatverzoeken te krijgen van slachtoffers van seksueel overschrijdend gedrag.
Slachtofferhulp Nederland heeft het de hele week al erg druk naar aanleiding van de aantijgingen, maar sinds de uitzending is het ‘extreem druk’. “Via de chat zien we een verdrievoudiging,” zegt een woordvoerder, “aan de telefoon is dat eerder een verdubbeling. Tachtig tot negentig procent van de hulpvragen gaan over seksueel geweld of ander seksueel overschrijdend gedrag.”
De woordvoerder benadrukt dat de binnenkomende verhalen van slachtoffers niets met The Voice te maken hoeven te hebben. Ook zijn de hulpzoekenden niet alleen slachtoffers die nu voor het eerst hun verhaal doen. “Er zitten ook mensen bij die al eerder hulp zochten en nu opnieuw met hun ervaringen worden geconfronteerd. De uitzending was op sommige momenten behoorlijk gedetailleerd, dat kan een trigger zijn.”
Bij het Centrum Seksueel Geweld lag de voornaamste piek in de uren nadat de uitzending online was gekomen. Slachtoffers melden zich voornamelijk op de chat. “Het is uiteenlopend waar zij behoefte aan hebben. Sommigen zoeken een luisterend oor, anderen hebben concrete vragen, zoals hoe ze het beste aangifte kunnen doen of waar ze verdere hulp kunnen vinden.”
De toename van hulpvragen is een bekend effect, vertelt de woordvoerder van Mind Korrelatie. Ook deze organisatie heeft het druk, en spreekt van tientallen extra gesprekken. “Het doet me denken aan toen de documentaire Leaving Neverland voor het eerst in Nederland werd uitgezonden, over het vermeende kindermisbruik van popster Michael Jackson. Het was ongelofelijk hoeveel hulpvragen we toen kregen. We werden platgebeld.”
Eigen tempo
De drie hulporganisaties staan in de beschrijving van de BOOS-aflevering, die in een dag tijd 7,6 miljoen keer werd bekeken. Ook op sociale media wordt aangespoord om hulp te zoeken. De organisaties zijn blij met de aandacht, maar benadrukken tegelijkertijd dat het zoeken van hulp op eigen tempo moet.
“Door de commotie kan de indruk ontstaan dat dit het moment is om naar buiten te treden met je eigen ervaringen,” legt Slachtofferhulp Nederland uit. “Maar als je bent misbruikt is het niet jouw verantwoordelijkheid daar iets mee te doen, als je er nog niet klaar voor bent.” Wel noemt de woordvoerder het belangrijk uiteindelijk hulp te zoeken. “Uit onderzoek blijkt dat als je erover praat, dat uiteindelijk bijdraagt aan herstel.”
Petitie mediasector
De uitzending heeft ook op andere plekken veel teweeggebracht. Naar aanleiding van de aantijgingen tegen coach Ali B, bandleider Jeroen Rietbergen, coach Marco Borsato, en een regisseur van The Voice, lieten Talpa en de NPO vrijdag weten dat hun radiozenders geen muziek van Ali B en Borsato meer draaien. Het museum Madame Tussauds in Amsterdam kondigde aan het wassen beeld van Borsato weg te halen. Het beeld van Ali B maakte al langer geen deel meer uit van de collectie.
Verschillende cultuur- en mediamakers spreken zich ondertussen via een petitie uit tegen ‘de misstanden in de mediasector’. De meer dan 2000 ondertekenaars stellen verantwoordelijkheid te nemen om ‘niet (meer) weg te kijken bij intimidatie en wangedrag’. Want, zo stellen de initiatiefnemers, ‘de tijd van meelachen of voorzichtige waarschuwingen is voorbij’.
Vanuit de politiek werd ook gereageerd. Staatssecretaris Gunay Uslu (Media) zegt tegenover de pers ‘misselijk’ te zijn van de misstanden bij de talentenjacht. Ze gaat volgende week in gesprek met De Mol, bevestigt een woordvoerder van het ministerie. Premier Mark Rutte benadrukt dat mensen niet moeten wachten met ingrijpen als ze signalen krijgen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. “Je blijft met je tengels van meisjes en vrouwen af,” voegt minister Dilan Yeşilgöz (Justitie en Veiligheid) daaraan toe.
John de Mol
Ook op vrijdag verscheen in het AD een paginagrote advertentie van vrouwelijke medewerkers van Talpa met de tekst: ‘Beste John, het ligt niet aan de vrouwen’. De advertentie is een reactie op het interview van John de Mol in BOOS, waarin de producent onder meer zei dat vrouwen zich moeten uitspreken. Volgens critici is dit een vorm van victim blaming, waarbij de verantwoordelijkheid bij de slachtoffers in plaats van de daders wordt gelegd.
De hulporganisaties beamen alle drie dat de woorden van De Mol niet juist waren gekozen. “Het klinkt alsof slachtoffers verantwoordelijk zijn voor het doorbreken van een heel fout patroon,” zeg bijvoorbeeld het Centrum Seksueel Geweld. “Dat is natuurlijk nooit zo. Die verantwoordelijkheid ligt puur en alleen bij de pleger.”
De Mol heeft op vrijdag gereageerd op de reacties. “Ik ben me rot geschrokken,” schrijft hij onder meer. Hij zegt in gesprek te zijn gegaan met de vrouwen achter de advertentie en nu te begrijpen dat vrouwen zich niet zullen melden als de bedrijfscultuur daar niet veilig genoeg voor wordt ervaren. “Ik ga me voor de volle honderd procent inzetten om dit te veranderen.”
Sorry zeggen in me too-tijden
John de Mol zei mea culpa, maar van excuses of zelfinzicht was nauwelijks sprake. Ali B ontkent, Borsato onthoudt zich van commentaar. Alleen Jeroen Rietbergen gaf (een deel van) zijn misdragingen toe en zei sorry. Geen reactie was hetzelfde, maar wat heeft een slachtoffer eigenlijk nodig?
“Van jongs af aan leren we dat we sorry moeten zeggen als iemand iets fout heeft gedaan. Een betekenisvolle verontschuldiging is niet alleen sorry, maar bevat ook een erkenning van verantwoordelijkheid. Dat is voor slachtoffers belangrijk, maar ook maatschappelijk,” zegt Chris Reinders-Folmer, rechtspsycholoog, die onderzoek doet naar verontschuldigingen.
Hoe verschillend de reacties waren van de hoofdrolspelers in het The Voice-schandaal vertelt veel over de afwikkeling van de zaak. Excuses kunnen gratuit en zelfs extra kwetsend zijn, zoals de mea culpa van John de Mol. Reinders-Folmer: “De grootste fout die je kunt maken bij een verontschuldiging – als je dit al zo kunt noemen – is de verantwoordelijkheid bij een ander leggen of zelfs, zoals hier, de schuld afketsen op de slachtoffers.” Ook al kwam De Mol er later op terug.
Bevestiging perspectief
Van een heel andere orde was de reactie van Jeroen Rietbergen, die een week voor de uitzending van BOOS in zijn statement zijn gedrag toegaf en sorry zei. “[Ik] wil aan de betreffende vrouwen mijn oprecht gemeende excuses aanbieden voor dingen die ik nooit had mogen doen.”
Het laat onverlet dat niemand nog iets heeft opgelost en het leed al is berokkend. Maar het feit dat Rietbergen expliciet heeft toegegeven dat zijn gedrag volledig verkeerd was, bevestigt in ieder geval het perspectief van de slachtoffers, verklaart Reinders-Folmer.
Tot slot zijn er nog de zware aantijgingen tegen Marco Borsato en tegen Ali B., die door beiden worden ontkend, al liggen er ook aangiftes van verkrachting tegen die laatste. Zonder hen nu al als dader te bestempelen, is ontkennen voor werkelijke daders wel de goedkoopste en de makkelijkste strategie, zegt Reinders-Folmer. “Veel daders proberen in eerste instantie altijd te ontkennen. Op korte termijn is ontkennen beter, omdat zij zo het voordeel van de twijfel kunnen behouden. Maar op de lange termijn pakt dat vaak minder goed uit. Want als je schuld alsnog vast komt te staan, ben je niet alleen een dader, maar ook nog een leugenaar.”
