Tweede golf taaier dan gedacht: hebben we te vroeg gejuicht?

Hoe staan we ervoor?

Het goede nieuws: het aantal besmettingen is nog steeds maar de helft van het aantal dat op vrijdag 29 oktober, het voorlopige hoogtepunt van de tweede golf, werd gemeld. Op weekbasis ligt het aantal besmettingen nog steeds 34 procent lager dan vorige week. Het verleidde minister Hugo de Jonge tot een erg optimistische uitspraak. “We zijn echt over die piek heen,” stelde hij woensdag.

De laatste dagen is de situatie vertroebeld. Dinsdag was er al amper meer sprake van een daling (min 16 besmettingen), woensdag ging het plots de andere kant uit (plus 729) en ook donderdag was er een stijging: plus 234. Dat komt onverwacht én ongelegen. Vorige week, toen premier Rutte een tijdelijke verzwaring van de gedeeltelijke lockdown aankondigde, zei hij dat alle maatregelen erop gericht waren om de cijfers ‘sneller’ te laten dalen.

Vooral in de Randstad gaat het sinds het weekend weer verkeerd. De komende dagen worden daarom toch weer spannend.

Gaat het in de ziekenhuizen wel beter?

In de ziekenhuizen is de situatie vergeleken met eind oktober verbeterd. Toen kwamen dagelijks 300 coronapatiënten in het ziekenhuis terecht, nu zijn dat er 200. Die daling vond echter vooral vorige week plaats. Sinds het weekend is de instroom weer redelijk constant: maandag 177, dinsdag 258, woensdag 230, donderdag 220.

Gevolg is dat het aantal bezette bedden tamelijk langzaam daalt. Op de ic’s liggen al dagen zo’n 600 patiënten, daar zit amper verandering in. De verpleegafdelingen gingen van ruim 2000 bezette bedden op 3 november naar ruim 1600 nu. Dat is een niveau waarop de reguliere zorg nog steeds fors moet worden uitgesteld. Ernst Kuipers, voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LANZ), stelt dan ook dat de tweede golf absoluut nog niet achter de rug is.

Hoe valt dit te verklaren?

Dat de verbetering langzaam gestalte krijgt, trager dan na de eerste golf, is niet onlogisch. In tegenstelling tot dit voorjaar zijn scholen, contactberoepen (onder meer kappers en tattooshops) en sportscholen open. Tot een week geleden gold dat ook voor musea, theaters en bioscopen. Nog een factor: mensen lijken minder bang voor het virus, dus maatregelen krijgen minder navolging.

Maar als de trend van de laatste dagen doorzet zal dat toch voor gefronste wenkbrauwen zorgen. Want hoe kan het dat er eerst een daling was, en daarna toch weer een stijging? Zijn we ons anders gaan gedragen? Mogelijk gaat de schijnwerper dan ook op de scholen. Zorgde de herfstvakantie daar misschien voor de aanvankelijke daling, en gaat het slechter sinds de scholen weer open zijn? Bewijs is er niet, maar het patroon is opmerkelijk. Het doet denken aan september, toen het virus na de zomervakantie om zich heen begon te grijpen.

Wat staat er op het spel?

Volgende week neemt het kabinet eerst een besluit over de maatregelen die sinds vorige week gelden (bioscopen dicht, kleinere groepsgrootte). Tot nu toe stelt het kabinet steeds dat die maatregelen weer snel ingetrokken worden, en dat we volgende week donderdag teruggaan naar de gedeeltelijke lockdown, zoals die sinds 14 oktober geldt. Medio december volgen nieuwe stappen.

“Je wilt toe naar een periode waarin je versoepelingen langzaam kunt inregelen,” zei viroloog Marion Koopmans woensdag. “Dan moet het niet zo zijn dat elke toename meteen voelbaar is in de ziekenhuizen. Dus we moeten echt nog wat verder zakken, zodat er een grotere marge is.”

Ernst Kuipers herinnerde ons er woensdag nog maar eens aan dat we voor de ziekenhuisinstroom ooit een ‘signaalwaarde’ van veertig per dag hebben afgesproken: de bedoeling is dus dat we daaronder zitten. Het huidige niveau is liefst vijf keer zo hoog.