Toen haar dochter boos haar had betrapt, moest Wanda de Kanter stoppen met roken

Wetenschappers vertellen over dat ene inzicht dat het verloop van hun carrière bepaalt. Deze week: Wanda de Kanter, arts in het Antoni van Leeuwenhoek Longkankercentrum in Amsterdam.

“Het was een maandagavond in Den Haag. Ik was twaalf jaar oud, zat op kostschool en om stoer te doen met de jongens rookte ik mijn eerste sigaret. Ze leerden mij meteen inhaleren. Ik kan me exact herinneren hoe duizelig ik werd. Ik vond het spannend, kreeg aandacht en ik was meteen verslaafd.

Ik moest en zou roken. Op allerlei manieren kwam ik aan geld. Er is niks stoers aan, ik was domweg verslaafd. Jaren heb ik gerookt, met uitzondering van mijn drie zwangerschappen. Zodra de kinderen waren geboren, pafte ik verder. Verslaving is een hersenziekte. Om er vanaf te komen, moet je een plan hebben. Het kantelmoment was toen ik door mijn dochter met een sigaret in mijn mond betrapt werd. Ze was boos en verdrietig en schreeuwde ‘of ik haar moeder niet meer wilde zijn’.

Ik besloot te stoppen, maar met zestigduizend verkooppunten krijg je de hele dag pavlovreacties. Ik ben gaan praten met het Trimbos-instituut en de Jellinek. De sigaret is gemaakt om binnen zeven seconden de nicotine naar de dopaminereceptoren in je brein te parachuteren. Binnen die zeven tellen treedt de intense hoeveelheid pavlovreacties op, de belangrijkste oorzaak van terugval.

Twee van de drie kinderen die slechts één sigaret proberen, worden een dagelijkse roker. Tel daarbij op dat 95 procent van de stoppogingen mislukt. Dat leidt tot zes miljoen doden per jaar. Roken is dodelijk verslavend, maar nog steeds legaal zoals ooit heksenverbranding en slavernij. Met deze kennis zeg ik dat longkanker door roken geen vrije keuze of eigen schuld is.

Wat er moet gebeuren, lijkt me simpel. Jaarlijks de prijs van een pakje met tien procent omhoog, de minimumleeftijd verhogen naar 21 en sigaretten alleen in kleine speciaalzaken. De sigaret moet verdwijnen bij de kassa van de Albert Heijn.”

Van Jim Jansen verscheen onlangs Voetballers zijn net bewegende deeltjes met nog 55 andere eurekamomenten van Nederlandse en Vlaamse wetenschappers.