Stichting eist dat koning naar Suriname komt voor excuses: ‘Weerwind is zelf nazaat slaaf’

Vrijdag meldden ingewijden na berichtgeving van de NOS dat acht leden van het kabinet op 19 december op verschillende plekken excuses zullen aanbieden voor het Nederlandse slavernijverleden, onder wie minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming) in Suriname. De stichting Eer en Herstelbetalingen Slachtoffers van slavernij in Suriname vindt dat ongepast omdat Weerwind volgens hen ‘nazaat van slaafgemaakten in Paramaribo’ is.

“Nederland heeft toch ook niet aan een Indonesische nazaat van de Indonesische slavernij gevraagd om zulks in Indonesië te doen?” aldus voorzitter van de stichting Roy Kaikusi Groenberg. “De Duitsers hebben toch ook niet aan een Hollander gevraagd om excuses voor de Tweede Wereldoorlog in Nederland aan te bieden? Natuurlijk niet. Koning Willem-Alexander en Bondskanselier Helmut Kohl hebben zeer respectvol hun excuses op de meest geschikte datum op ‘de plaats delict’ aangeboden.”

Veel beroering

De stichting ziet graag dat de koning op 1 juli 2023 ‘ten overstaan van de nazaten van de inheemse en Afrikaanse slachtoffers’ excuses aanbiedt. “Suriname is namelijk de plaats geweest waar Nederland op grootste schaal slavernij heeft bedreven,” zegt Kaikusi Groenberg. “Deze gang van zaken brengt veel beroering met zich mee in de Afro-Caribische Nederlandse samenleving.”

Premier Mark Rutte liet vrijdag weten dat het niet aan de koning is om excuses te maken. De vorst is namelijk een ‘symbool van de eenheid van het land’, redeneert Rutte. “Die wil je niet in het politieke debat trekken.” In maart 2020 bood de koning tijdens een staatsbezoek aan Indonesië wel excuses aan voor het Nederlandse geweld tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog (1945-1950).

Ook de Nationale Reparatie Commissie Suriname (NRCS) is niet blij met de manier waarop er waarschijnlijk excuses zullen worden aangeboden. Voorzitter Armand Zunder liet zaterdag in de Surinaamse krant De Ware Tijd weten dat het proces van excuses voor het slavernijverleden nu veel te snel gaat.

Zunder heeft al vaker benadrukt dat de formulering van de spijtbetuiging heel gevoelig ligt. Het is daarom van belang dat alle betrokkenen, onder wie de inheemsen en nazaten van tot slaaf gemaakten in Suriname, hierover meepraten. Als dat niet gebeurt, bestaat volgens Zunder het risico dat de betrokkenen de excuses niet aanvaarden.

Ruis op de lijn

De kritiek uit Suriname geeft aan ‘dat er ruis op de lijn is’, zei Joyce Sylvester, voorzitter van de staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme, gisteren in het tv-programma Buitenhof. Het kabinet moet volgens haar de komende tijd gebruiken om nog eens goed in gesprek te gaan over de excuses.

Sylvester vindt wel dat koning Willem-Alexander op 1 juli volgend jaar, als de slavernij formeel én praktisch 150 jaar is afgeschaft, als ‘instituut’ ook zijn excuses moet maken. “Ik denk dat dat heel veel verzoening zal brengen.”

Volgens Sylvester is ‘niet alleen de inhoud, maar ook de tone of voice’ belangrijk bij het aanbieden van excuses. “Je kunt het wel goed bedoelen, maar als het niet zo wordt opgepakt en als de boodschap niet zo wordt ontvangen, bereik je nog niks.” Daarom moeten kabinet en andere betrokkenen ‘snel bij elkaar’ moeten komen om te kijken wat er nog te ‘repareren’ valt.