Ook de koers van kabinet-Rutte IV in de coronacrisis is: laveren

De nieuwe omikronvariant van het coronavirus plaatste het nieuwe kabinet voor een inmiddels vertrouwd coronadilemma: versoepelen of (nog) niet? Dat was de kwestie al veel vaker, maar zelden liepen de gemoederen voor de Catshuissessie zo hoog op als deze week. Niet eerder was de versoepeldruk zo groot.

Werkelijk elke sector, iedere expert, branchevereniging of ondernemer roerde zich, kondigde muiterij aan en opvallend: kregen steun van burgemeesters en provinciebestuurders. Velen toonden begrip en schreven noodkreten aan het kabinet. Het leidde ertoe dat de nieuwbakken minister van Justitie, Dilan Yeşilgöz-Zegerius, zelfs een beetje ging stamelen op vragen of ze winkeliers die tegen regels in toch open zouden gaan, zou gaan beboeten. Terwijl VVD-ministers meestal toch de mond vol hebben van ‘streng handhaven’, zeker als ze op het ministerie van justitie de scepter zwaaien. Maar ditmaal, moet het kabinet gedacht hebben, was het verzet wel erg groot.

‘‘Dit hebben we nog nooit zo gezien,” verzuchtte een Haagse ingewijde donderdagochtend tijdens het cruciale Catshuisoverleg. ‘‘De samenleving snakt naar versoepelingen, dat merk je wel.” En dus draait het kabinet noodgedwongen aan de lockdownknop, van alles op slot naar iets meer ruimte. Wel met de zegen van het OMT, haast een andere bron zich te zeggen. ‘‘Dit is in lijn met het OMT-advies.”

Hoger onderwijs weer open

Dus kan het hoger onderwijs weer open (mbo, hbo en universiteit), mag sporten weer, kan winkelen op afspraak ook, net als naar de kapper en andere contactberoepen. Details zullen vandaag op de coronapersconferentie bekendgemaakt worden, maar de horeca- en cultuurinstellingen moeten wachten, dat is duidelijk.

Alleen daarom al zullen premier Mark Rutte en minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers (D66) er niet al te vrolijk bij staan vrijdagavond. Ja, er kan wat meer, maar nee: gratis is de versoepeling niet. Er zullen heel veel meer mensen besmet raken dan nu, terwijl de aantallen al door het dak gaan, met donderdag weer meer dan dertigduizend infecties. Een nauw betrokkene noemt het een spannend besluit: ‘‘Het is toch best eng hoor, deze stap. De aantallen zijn al fors, daar komt meer bij. Je kan ontwrichting krijgen op allerlei fronten omdat mensen uitvallen.”

Lijn Rutte III

Wie hoopte dat er met het vertrek van Hugo de Jonge (CDA) als coronaminister een andere koers zou worden gevaren, komt bedrogen uit. Kuipers was natuurlijk als bestuursvoorzitter van het Erasmus en als ‘beddenbaas’ al volop bekend met alle aspecten van corona. Hij kent de risico’s, zag de gevolgen van beleid. Sterker: hij zag vooral van dichtbij dat het kabinet weleens te laat ingreep of te vroeg versoepelde. Hij lijkt de lijn uit Rutte III door te trekken, al maakt een team van ministers uiteindelijk de besluiten natuurlijk. Maar het resultaat van de Catshuissessie van donderdag was er één waar De Jonge ook vaak mee terugkwam: voorzichtigheid eerst, versoepelen alleen als het kan.

De versoepeling van nu zal ook gaan leiden tot een groter aantal ziekenhuisopnames, al valt het binnen de perken, berekende het RIVM. De laatste gegevens uit landen die op ons voorlopen — Denemarken, Verenigd Koninkrijk — zijn bemoedigend. Het aantal ziekenhuis- en IC-opnames valt daar mee, het verband tussen infectie en ernstige ziekte is niet meer zo sterk als bij de eerdere golven.

Mutant

Dus deze nieuwe, mogelijk mildere coronamutant zou weleens de laatste golf kunnen zijn die de wereld zo plaagt, hopen virologen. Even doorbijten nog, dan lonkt de vrijheid, zou Kuipers’ voorganger Hugo de Jonge (CDA) vrijdagavond wellicht gezegd hebben. Maar inmiddels weten experts en ministers beter: corona heeft ook hen al te vaak verrast. Dus Rutte en Kuipers zullen de voet bij de rem houden. Zodra ziekenhuisopnames serieus oplopen, kan alles zomaar weer anders worden. Dat is het beroerde scenario.

Maar er is ook een ander perspectief: veel liever concluderen wetenschappers en bewindspersonen komende zomer ergens op een zonnig terras dat die harde lockdown in de winter van ‘21 en ‘22 — hoewel overdreven strikt misschien — hoogstwaarschijnlijk de allerlaatste was.