Onderwijsminister Arie Slob zet alles op alles om een nieuwe, landelijke schoolsluiting door het coronavirus te voorkomen. Mocht het nodig zijn, dan worden in het nieuwe schooljaar plaatselijk of regionaal scholen gesloten.
“Het is meer dan vijf maanden geleden dat alle scholen volledig open waren hè?” Het gezicht van Arie Slob gaat er van stralen. Niet omdat de scholen zo lang dicht waren, maar vanwege het ‘echt bijzondere moment’: vanaf maandag gaan basisschoolleerlingen en middelbare scholieren in alle drie de regio’s – Noord, Zuid en nu ook Midden – weer naar school. “Dat is goed nieuws voor alle kinderen,” zegt de ChristenUnie-bewindsman. “Heel fijn dat het weer kan, al moeten we natuurlijk alert zijn en blijven er zorgen.”
Het coronavirus is immers bezig met een opleving, die vooral wordt gevoeld in de grote steden. Juist op de plekken waar het lerarentekort het meest nijpend is. De eerste scholen sloten hun deuren alweer, omdat leraren met verkoudheidsklachten thuis moeten blijven in afwachting van de testuitslag. “Ik begrijp die zorgen goed, want dat wil je liever niet.” En dan moet het griepseizoen nog beginnen.
Er wordt gezegd dat leraren voorrang moeten krijgen bij de teststraten. Vindt u dat ook?
“Als het te lang duurt, is dat heel vervelend. Ik heb uiteraard contact gehad met mijn collega van Volksgezondheid, minister Hugo de Jonge. De inzet is dat iedereen – leraar, verpleegkundige, supermarktmedewerker of iemand die bij een krant werkt – zo snel mogelijk getest kan worden. Daar gaan we op dit moment geen onderscheid in maken.”
Maar ik kan mijn werk nog vanuit huis doen. Bij een leraar waar dertig leerlingen van afhankelijk zijn, is dat een ander verhaal.
“Reden te meer om hier knetterhard aan te werken. Het kabinet is voornemens de testcapaciteit verder uit te breiden en kijkt ook of testruimte in regio’s waar het minder druk is kan worden overgeheveld. Het is heel belangrijk om die periode tussen klachten en testuitslag zo kort mogelijk te houden. En minister De Jonge heeft aangegeven wel te gaan kijken naar prioritering van bepaalde groepen als de griepgolf straks komt.”
Moet u dat zelf ook niet beter aan de leraren uitleggen?
“De lijntjes zijn kort, hoor. Ik heb net weer een overleg gehad met het hele onderwijsveld. We spreken zeer frequent. Het is onze inzet om landelijke maatregelen in het onderwijs dit hele schooljaar te voorkomen. Dáár gaan we dit jaar voor knokken. Dat betekent wel dat iedereen zich aan de basisregels moet houden: thuisblijven bij klachten of als gezinsleden ziek zijn – en dat is soms tegennatuurlijk voor een docent, maar het moet wel.”
Ook bij het onderwijs geldt dat er regionaal wordt ingegrepen als dat nodig is?
“Als er op plekken extra maatregelen nodig zijn, moet dat op schoolniveau, lokaal of regionaal gebeuren. De GGD en de veiligheidsregio kunnen dan ingrijpen en een school of meerdere scholen in een plaats, in een gemeente of in een regio sluiten. Niet meer dat er in Amsterdam iets speelt en ook de scholen in Groningen dicht moeten.”
Begin augustus werd bekend dat de ventilatie op scholen onder de maat is. De problemen met de luchtkwaliteit zijn al heel lang bekend. U besloot pas half augustus onderzoek te laten doen naar de ventilatie op scholen. Had u dat niet beter ín de zomervakantie kunnen doen?
“Het onderwerp is niet nieuw. Sterker nog: het OMT (Outbreak Management Team, red.) had daar in mei en juni al over geadviseerd.”
Niet specifiek over onderwijs toch?
“Nee, in den brede. Scholen moesten altijd al voldoen aan bepaalde eisen. Dat is niet anders geworden. Het werd opeens een onderwerp waar onrust over was, omdat de opening van de eerste scholen samenviel met de opleving van het virus. Toen de scholen in regio Noord openden, was het eerste wat ik dacht: oeh, Amsterdam. Maar daar hadden scholen alles prima op orde, omdat er – geloof ik – in 2015 met de gemeente een project was gestart om de ventilatie te verbeteren. Dat is echt een goed voorbeeld. We hebben snel geschakeld en bieden scholen nu landelijke ondersteuning als zij vragen hebben over ventilatie. De GGD geeft ook adviezen bij twijfels.”
Andere scholen, die bijvoorbeeld in oude gebouwen zitten zonder ventilatiesysteem, geven nu les met de ramen open. Met wapperende schriften tot gevolg. Hoe moet dat als het gaat vriezen? Met winterjas, handschoenen en muts in de klas?
“Los van corona hebben scholen de opdracht om te voldoen aan de richtlijnen, we vragen niets nieuws. Voor 1 oktober – dus vóór de winter – moeten wij van elke school weten wat de situatie is.”
Wat gebeurt er als blijkt dat de ventilatie op veel scholen een probleem is?
“Er zullen best verschillen zijn. Op basis van de adviezen moeten scholen kijken welke maatregelen ze kunnen nemen. Maar eigenlijk had zo’n aanpassing dan al eerder moeten gebeuren. Daarnaast zegt het RIVM dat ventilatiesystemen het virus niet lijken te verspreiden.”
Sommige scholen stellen mondkapjes verplicht. Wat vindt u daarvan?
“Ze hebben de ruimte om dat te doen, als leraren en ouders het daarmee eens zijn. Bij verplaatsingen van leerlingen tussen de lessen als de gangen smal zijn bijvoorbeeld. Al kun je dat ook anders oplossen, met looprichtingen of door docenten van lokaal te laten wisselen. Sommige scholen zwakken het mondkapjesregime ook alweer af. Een landelijke plicht komt er niet. We hebben adviezen gekregen en daaruit blijkt dat mondkapjes niet echt toegevoegde waarde hebben. Dat is dus niet nodig. Wij baseren onze keuzes op het OMT.”
Kinderarts Károly Illy, lid van het OMT, stelde dat middelbare scholieren onderling wel afstand moeten houden.
(Diepe zucht) “Dit veroorzaakt ook onrust. Het OMT hééft ons gewoon geadviseerd. Daar zit meneer Illy ook in. De adviezen van het OMT zijn leidend. Dat adviseerde in juni dat leerlingen onderling geen afstand hoeven te houden.”
Maar uit nieuwe onderzoeken zou blijken dat oudere kinderen een grotere rol spelen bij de verspreiding van Covid-19 dan jonge kinderen.
“Als er nieuwe inzichten zijn, horen we dat van het OMT. Dat is een continu proces.”
U verschuilt zich nu wel achter het OMT en het RIVM. Toen u in maart besloot alle scholen te sluiten, was er niemand van het OMT of het RIVM die dat adviseerde.
“We hebben in maart anders geoordeeld. We wisten toen veel minder van het virus en hadden alleen maar een paar onderzoeken uit China over schoolkinderen. Inmiddels hebben we eigen onderzoeken en uit de ons omringende landen en weten we veel meer.”
Hoopt u dat er in het schooljaar 2021-2022 geen maatregelen meer nodig zijn omdat er dan een vaccin is?
“Iedereen kijkt uit naar het moment dat het leven weer normaler wordt: dat de 1,5 meter niet meer hoeft, dat we elkaar weer kunnen omhelzen. Daar kan een vaccinatie bij helpen. De realiteit is dat dat nu niet het geval is, op basis daarvan moet ik handelen. Het is inherent aan de tijd waarin we met elkaar leven.”
