Leden PvdA en GroenLinks lijken nu aan zet in de kabinetsformatie

Met bravoure kondigden PvdA en GroenLinks een samenwerking aan tijdens de formatie. De list: VVD en CDA willen niet met PvdA én GroenLinks aan coalitieonderhandelingen beginnen, maar wellicht wel met hen als één blok? Een soort fractie-fusie moest een doorbraak brengen. Maar vooral bij de PvdA-achterban klonk gemor.

Toch is de kans levensgroot dat PvdA-leider Lilianne Ploumen zaterdag tijdens een ingelaste digitale ledenraad steun krijgt voor haar samenwerkingsplan. Niets is zeker, zei Ploumen, maar gezien eerdere stemmingen op onze congressen kan het bijna niet misgaan.

Praktisch al 1 partij

Het partijbestuur zal wijzen op oude moties waarin PvdA-leden zélf vroegen om intensiever samen te werken met de partij van Jesse Klaver. Die moties uit 2018, 2020 en 2021 werden destijds met ruime meerderheden aangenomen. Ook een steekproef van EenVandaag liet steun zien: 68 procent van de PvdA-kiezers en 86 procent van de GroenLinksstemmers vindt het goed als de partijen samen optrekken tijdens de formatie.

De grote vraag is of er van middag ook steun is voor moties waarin wordt gepleit om niet alleen intensief te gaan samenwerken, maar écht één fractie te vormen met GroenLinks. Dat is iets waar de jongerentak van de PvdA – de Jonge ­Socialisten – vóór is. “Wij vinden het al maanden een goed idee om de fracties samen te voegen,” zegt Andrej van Hout, voorzitter van de Jonge Socialisten. Ploumen en Klaver willen echter zo ver niet gaan. Zij willen een fusie niet overhaasten en eerst kijken hoe de samenwerking bevalt.

Uit een ledenreferendum onder vierhonderd PvdA-jongeren bleek dat 70 procent wél voelt voor samensmelting van de fracties. “PvdA en GroenLinks zijn praktisch al één partij,” vindt Van Hout. “Ze dragen dezelfde waardes uit.” Hij dient morgen een motie in voor zo’n definitieve samensmelting van de twee Kamerfracties.

Te lossig verbond

Als die wordt aangenomen, kunnen VVD en CDA dat mogelijk zien als een opening om te gaan onderhandelen met PvdA en GroenLinks. Tot nu toe vinden de rechtse partijen het samenwerkingsplan van Ploumen niet ver genoeg gaan. Zolang de partijen niet écht fuseren, blijft het een te lossig verbond. “Maar daar gaat het mij helemaal niet om,” zegt Van Hout. “Mensen denken dat wij nu fusieplannen hebben omdat VVD en CDA dat willen. Maar we zijn hier al veel langer mee bezig. Ik ben ook wel klaar met die pesterijtjes van Rutte en Hoekstra. Ik had echt verwacht dat zij iets volwassener zouden reageren in tijden van crisis.”

Van de twaalf moties die zaterdag worden besproken bij de PvdA-ledenraad wordt in maar liefst vijf ervan opgeroepen om níet met VVD-leider Mark Rutte in een kabinet te stappen.

Juist het aannemen van die moties kan ook een doorbraak betekenen in de formatie. “Als Ploumen niet verder mag, is het klaar met de PvdA en moet Klaver beslissen of ie op eigen houtje wel wil regeren,” zegt een ingewijde. “En eigenlijk is hij al jaren bezig zich regeringsklaar te maken, dus waarom niet?” stelt een andere betrokkene. Klaver beweerde gisteren nog niet te denken aan dat ‘scenario’.

Weerstand tegen versmelting

Tegen een versmelting van de partijen is weerstand genoeg bij de PvdA. “De PvdA is niet dood. We kunnen weer groeien. In Duitsland is de sociaaldemocratische partij bezig met een opmars. We hebben GroenLinks helemaal niet nodig,” zegt PvdA-lid Mats Bergman, die zich zaterdag uitspreekt tégen een fusie.

Hij wil überhaupt niet met Rutte in een kabinet. “Het is nog maar een paar maanden geleden dat wij een motie van wantrouwen aannamen tegen Rutte, en nu zouden we opeens met hem gaan regeren?”

Toch denkt Bergman niet dat de anti-Rutte-moties het gaan halen. “Het is moeilijk te voorspellen. Maar deze ledenraad is digitaal. De oude garde binnen de PvdA, die minder online is, zal waarschijnlijk weinig van zich laten horen.” Terwijl het sentiment onder hen is: dit is het begin van het einde van de sociaaldemocratie. “Ik denk dat vooral jongeren voor een fusie met GroenLinks zijn. En dat Ploumen zaterdag dus wel haar zin krijgt.”

Al klinkt bij VVD en CDA dezelfde boodschap: dat zal dan weinig veranderen voor de formatie. De ChristenUnie blijft hun voorkeur genieten.