Koopkracht herstelt zich maar armoede neemt ook toe, voorspelt CPB

Dat blijkt uit een raming van het Centraal Planbureau (CPB), een van de belangrijkste raadgevers van het kabinet.

Volgend jaar stijgt de koopkracht gemiddeld met 2 procent, dit jaar komen we op een klein minnetje uit, zeggen de rekenmeesters van het CPB. De beperkte koopkrachtdaling dit jaar heeft alles te maken met het steunbeleid van het kabinet, want de energieprijzen stegen flink (ze dalen nu weer) en er was forse inflatie. Daar staat, naast kabinetsbeleid, tegenover dat de lonen zijn gaan stijgen.

Dit alles kan niet voorkomen dat de armoede stijgt van 4,7 procent van de bevolking in 2023 naar 5,8 procent in 2024, omdat een aantal tijdelijke kabinetsmaatregelen voor de laagste inkomens volgend jaar eindigen. Waar dit jaar zo’n 800.000 mensen onder de armoedegrens vallen, zullen dat er in 2024 bijna 1 miljoen zijn.

Zorgen

In een eerste reactie noemt minister Carola Schouten (Armoedebeleid) de voorspelde toename van armoede ‘zeer zorgelijk’. “Armoede is meer dan een gebrek aan geld. Het zorgt ervoor dat je nooit zorgeloos bent. Dat iedere rekening die op de deurmat valt en de wekelijkse boodschappen voor de kinderen stress en onzekerheid geven.”

Het kabinet kan de toename alleen voorkomen door gerichte maatregelen; Schouten zegt die te onderzoeken. Uiterlijk op 1 juni, als de voorjaarsnota af moet zijn, moet daarover meer duidelijkheid komen. Ook minister Karien van Gennip (Sociale Zaken) ziet de noodzaak. “Ik maak me zorgen om deze ongelijkheid. We kunnen nog niet vooruitlopen op de besluitvorming, maar we werken er hard aan om te zorgen dat mensen de wind in de rug voelen.”

Groei

De Nederlandse economie groeit in dit en volgend jaar overigens wel. Ondanks de inflatie, de zwakkere wereldhandel en de dalende huizenprijzen groeit de economie dit jaar met 1,6 procent en volgend jaar met een verwachte 1,4 procent.

Het CPB noemt het aanpassingsvermogen van onze economie ‘opnieuw groot’. “Ondanks twee crises in drie jaar tijd is de economie ruim 5 procent gegroeid. De gevreesde faillissementsgolf na de coronacrisis is bijvoorbeeld uitgebleven. Ook in internationaal perspectief presteert de Nederlandse economie relatief goed.”

De arbeidsmarkt blijft krap, de werkloosheid loopt slechts licht op tot 4,1 procent in 2024.

CPB-directeur Pieter Hasekamp: “We zien herstel van koopkracht nu de inflatie daalt en de loongroei aantrekt. Maar door het wegvallen van tijdelijke overheidssteun stijgt komend jaar het aantal mensen onder de armoedegrens juist weer. Daarnaast zien we ook het overheidstekort de komende jaren verder oplopen. Dat pleit voor veel gerichtere steun dan nu het geval is.”

Begrotingstekort

Het CPB waarschuwt er andermaal voor dat de overheidsfinanciën op langere termijn reden zijn tot zorg. De staatsschuld blijft voorlopig binnen de perken, maar op lange termijn zou het begrotingstekort boven de toegestane grens kunnen gaan komen.

Momenteel lukt het de overheid nog niet om alle plannen uitgevoerd te krijgen, vooral door tekorten op de arbeidsmarkt. Maar zodra dat wel gaat lukken, komt het begrotingstekort jaar na jaar boven de binnen de EU afgesproken grens van 3 procent. Dat heeft alles te maken met de waaier aan plannen van dit kabinet. Bovendien gaat geld lenen duurder worden voor de staat, omdat de rente stijgt. Het CPB waarschuwde hier eerder al voor, maar het kabinet denkt dat dit in de toekomst kan worden bijgestuurd en vindt de uitgaven bijvoorbeeld op klimaat en stikstof nu noodzakelijk.