Kleutertoetsen blijven tot 2022 mogelijk
Kleuters kunnen nog tot 1 augustus 2022 te maken krijgen met de omstreden kleutertoets. Basisscholen mogen de toets nog anderhalf jaar langer afnemen dan het kabinet eerder liet weten.
Op de kleutertoets was veel kritiek. Zulke toetsen, met een opgavenboekje, sluiten volgens experts niet aan op de ontwikkeling van kinderen tussen de vier en zes jaar. Ze zeggen daarom weinig over wat een kleuter kan. Scholen zijn sinds 2013 niet meer verplicht om de toets af te nemen, toch gebeurt dat volgens toetsaanbieder Cito nog op duizenden scholen.
Basisscholen kiezen voor de kleutertoets omdat zij de voortgang van leerlingen moeten vastleggen in een zogeheten leerlingvolgsysteem. Ook in dat systeem wilden de Tweede Kamer en het kabinet van de toets af. Bij het aantreden legde kabinet-Rutte III in het regeerakkoord vast dat er ‘binnen het leerlingvolgsysteem gedurende de kleuterperiode geen toetsen worden afgenomen’.
In juli 2018 maakte verantwoordelijk minister Arie Slob (Onderwijs) al bekend dat dat was geregeld. ‘Kleuters hoeven geen schoolse toetsen meer te maken’, zo luidde de eerste zin van het persbericht. Per 1 januari 2021 zouden de toetsen niet meer mogen worden opgenomen in het leerlingvolgsysteem.
Stilzwijgend aangepast
Die datum is nu stilzwijgend aangepast naar 1 augustus 2022 – als Rutte III al heeft plaatsgemaakt voor een nieuw kabinet. Volgens een woordvoerder van Slob komt dat doordat de wet waarin de aanpassing wordt geregeld op zich laat wachten.
Volgens de woordvoerder is het in de tussentijd voor scholen al ‘praktisch onmogelijk’ om de kleutertoets af te nemen, omdat de Expertgroep Toetsen PO geen schoolse toetsen meer goedkeurt. Die expertgroep beoordeelt alle toetsen in het basisonderwijs.
Volgens de Expertgroep kunnen scholen echter nog wel toetsen gebruiken die al vóór 2014 werden goedgekeurd. Het gaat dan bijvoorbeeld om taal- en rekentoetsen van Cito, die nog werden goedgekeurd door de Commissie Testaangelegenheden Nederland (Cotan), de voorloper van de expertgroep. “Scholen kunnen daarvoor kiezen. Wettelijk gezien mag dat tot augustus 2022.”
Toetsterreur
De kleutertoets was vanaf het begin omstreden. De Tweede Kamer was in 2013 woest op toenmalig staatssecretaris van Onderwijs Sander Dekker, die voorstander was van een toets voor kleuters. De Kamer voelde zich gepasseerd omdat de Onderwijsinspectie de toets vereiste, terwijl het parlement stelde dat zij zich daar nooit over had kunnen uitspreken. ‘Toetsterreur’ noemde CDA-Kamerlid Michel Rog het destijds.
Ook pedagogen waren kritisch over de toets. Een toets met een opgavenboekje die in de schoolbanken moet worden gemaakt zou niet aansluiten bij de ontwikkeling van zulke jonge kinderen. Volgens experts leren zij vooral spelenderwijs.
Dekker erkende uiteindelijk dat er geen wettelijke basis was om scholen te verplichten tot zo’n toets. Daarmee behoorde de toets nog niet tot het verleden, want basisscholen mochten zelf beslissen of zij alsnog een toets afnemen. Zij kiezen vaak toch voor een toets omdat scholen de ontwikkeling van hun leerlingen moeten bijhouden in een leerlingvolgsysteem. Een goed alternatief voor de kleutertoets is nog niet voorhanden, al heeft Cito dit schooljaar ‘Kleuter in beeld’ gelanceerd.
Gesprek
Dat nieuwe ‘meetinstrument’ moet vooral gericht zijn op observatie van kinderen. Taal wordt dan niet getoetst met een vragenlijst, maar bijvoorbeeld door in een gesprek met een kind uit groep 1 of 2 de kijken hoe groot de woordenschat is. Het alternatief is nog niet goedgekeurd door de Expertgroep Toetsen PO, omdat die de eisen voor de observatiesystemen nog moet ontwikkelen.
De Tweede Kamer is nog altijd fel tegen de kleutertoets. Begin deze maand nam de Kamer nog een amendement aan van de SGP die in de nieuwe wet verankert dat toetsen in groep 1 en 2 ook in de toekomst niet verplicht kunnen worden.
