Kan Schiphol de drukke meivakantie aan? ‘De problemen rond de afhandeling blijven’

Het gaat erom spannen: lukt het Schiphol om de problemen van vorig jaar te voorkomen? Deze week wordt definitief duidelijk of het zonder chaos lukt op Schiphol, of dat er opnieuw moet worden ingegrepen.

Door een tekort aan personeel stonden er afgelopen jaar maanden achtereen lange wachtrijen voor de terminal, vluchten liepen vertraging op, werden verplaatst of moesten zelfs worden geschrapt.

Waar het tekort aan beveiligers, die passagiers en handbagage controleren, sindsdien snel is teruggelopen, staan er nog altijd 300 tot 400 vacatures open bij het grondpersoneel.

Dat betekent dat de lange wachtrijen die de luchthaven vorig jaar teisterden waarschijnlijk zijn opgelost, maar dat de kans groot is dat vliegtuigen niet kunnen vertrekken of vertraging oplopen en opnieuw koffers blijven staan.

“We moeten allereerst nog zien of de maatregelen in de beveiliging voldoende effect hebben,” zegt Jaap de Bie, FNV-campagneleider voor Schiphol. “Maar in de afhandeling gaat het deze zomer mis als er niet op korte termijn een oplossing komt.”

Al in de coronazomer van 2021, ver voor het drukte-infarct, leidde personeelstekort ‘op de grond’ tot problemen in de bagageafhandeling. Bij een aantal vluchten sprongen zelfs piloten bij om bagage alsnog in te laden. Vorig jaar leidde het personeelstekort ertoe dat er tienduizenden koffers op Schiphol achterbleven.

De kist vertrekt niet

“We waarschuwen nu voor het derde achtereenvolgende jaar voor moeilijkheden in de afhandeling,” zegt De Bie. “Maar de problemen blijven. Afhandeling is net zo cruciaal als beveiliging. Als de kist niet wordt weggesleept, vertrekt hij niet. Als de slurf niet wordt aangehaakt, kan er niemand aan boord. Als er te weinig platformpersoneel is, gaan de koffers niet mee.”

Ook bij de begeleiding van passagiers en onder de chauffeurs van de platformbussen spelen personeelstekorten. “Ook daar zien mensen niet hoe ze het gaan redden. Als dit het derde hoogseizoen wordt waarin je als medewerker aan het puinruimen bent, ga je elders kijken. Zeker nu je collega’s in de beveiliging wel worden geholpen. Zo raak je ervaren mensen kwijt en houden we de komende jaren deze problemen.”

Schipholtopman Ruud Sondag vertelde half januari in deze krant vurig over alle stappen die zijn genomen om de problemen bij de beveiliging op te lossen. Maar koffersjouwers en platformpersoneel kwamen pas desgevraagd ter sprake. “We hebben daar dezelfde uitdaging als in de beveiliging,” zei hij toen. “Onze analyse is dat de afhandelingsbedrijven dit aankunnen.”

Geen wonder dat afhandelaars, luchtvaartmaatschappijen en reisbranche zich overvallen voelen dat de topman twee weken later een heel andere toon aanslaat. “We grijpen in want het gaat niet goed,” aldus Sondag vrijdag tegen Het Financieele Dagblad. “We hebben met iedereen gesproken over een oplossing van dit personeelstekort en niets helpt.”

Vluchten geschrapt

Schiphol heeft de afhandelaars en de luchtvaartmaatschappijen nu voor het blok gezet. Als ze de problemen onderling niet snel oplossen, dan wordt het aantal passagiers dat in de meivakantie van de luchthaven gebruik kan maken, opnieuw aan banden gelegd. Dat betekent dat opnieuw vluchten geschrapt moeten worden en passagiers die al hebben geboekt, niet op reis kunnen.

Sondag zwaait daarmee voor de tweede keer met hetzelfde dreigement. Half januari werd al duidelijk dat het gemiddeld in de meivakantie wel zal lukken om personeelstekorten en wachtrijen in de hand te houden, behalve op vijf tot tien piekmomenten (vooral in de ochtend tussen zeven en tien en op weekenddagen). Om problemen op die momenten te voorkomen, moesten maatschappijen op vrijwillige basis vluchten inleveren.

De meeste maatschappijen zijn na een jaar vluchten verplaatsen, verhuizen en cancelen zulk geschuif zat. Het nieuwe dreigement doet de animo verder afkoelen. “Vluchten verschuiven is een lastig verhaal,” zegt voorzitter Marnix Fruitema van luchtvaartbranchevereniging Barin.

“Je kunt niet zomaar een vlucht van acht uur ’s ochtends naar twee uur ’s middags verplaatsen. Daar zitten allerlei aansluitende vluchten achter. Maatschappijen zitten ook vast aan de vliegtijden op de luchthaven waar ze naartoe gaan. Ik heb goede hoop dat er iets geschoven kan worden. Sommige luchtvaartmaatschappijen zijn welwillend. maar er zit weinig rek meer in.”

Volgens Fruitema zijn de nieuwe dreigementen niet nodig. “De hele arbeidsmarkt vertoont krapte, natuurlijk ook bij bagageafhandelaars. We moeten er met zijn allen voor zorgen dat we het aanbod van reizigers kunnen accommoderen. Ik heb er alle vertrouwen in dat dit gaat lukken.” De twee grootste maatschappijen op Schiphol, KLM (dat zichzelf afhandelt) en Transavia (dat afhandelaar Viggo inhuurt) laten weten geen grote personeelstekorten te verwachten.

Meer loon regelen

Volgens de vakbonden is er maar één oplossing die echt werkt: de net afgesloten cao voor afhandelaars openbreken en meer loon regelen. “Waar de arbeidsomstandigheden verbeteren, verdwijnen de problemen,” zegt De Bie. “Waar dat niet gebeurt, zoals in de afhandeling, loopt het mis.”

Om nu al te voldoen aan de cao-afspraken die voor 2024 zijn afgesproken, moet er zo'n tien miljoen euro bij. “Dat moet ergens vandaan komen. De afhandelingsbedrijven hebben dat geld niet. Het moet van de opdrachtgevers, de maatschappijen komen. Voor een paar euro extra per ticket is dit probleem opgelost.”

Maar veel luchtvaartmaatschappijen zijn volgens hem niet bereid zijn meer te betalen dan ze in de contracten met de afhandelaars hebben afgesproken. “Ik heb geen aanwijzingen dat de luchtvaartmaatschappijen daarmee bezig zijn,” zegt de FNV-bestuurder. “Voorlopig is het niet meer dan praten. De problemen blijven.”

De vooruitzichten op een ongestoorde vliegvakantie blijven daarmee dit voorjaar onzeker. Niet in de laatste plaats door de opstelling van de bonden zelf. Vorige week stelde FNV een staking in de meivakantie in het vooruitzicht bij Easyjet, de nummer drie op de luchthaven. De bond vindt niet dat daarmee de afspraak wordt geschonden om geen acties te voeren zolang het vorig jaar gesloten sociaal akkoord met de luchthaven loopt.