Kabinet: grote groepen evacueren uit Afghanistan kan niet meer, Kamer verdeeld

Hoewel Nederland 23.000 mails van mensen of groepen heeft ontvangen die weg willen uit Afghanistan, wil het kabinet alleen nog ‘een bijzondere inspanning’ leveren voor ongeveer zeventig Afghanen.

Ook Nederlanders en tolken worden nog geholpen, schreef het kabinet gisteravond laat aan de Kamer. Er zijn waarschijnlijk 22 tolken in Afghanistan achtergebleven. Eerder stelde het ministerie van Defensie dat het om 28 tolken zou gaan. Met een deel van die 22 is nog contact.

Tijdens de evacuatie zijn 436 tolken en anderen inclusief gezinsleden naar Nederland gekomen. Zij hebben voor een internationale militaire of politiemissie in Afghanistan gewerkt. Vandaag wordt een groep van vijftig Nederlanders en Afghanen, die over land Pakistan heeft bereikt, met een Nederlands vliegtuig opgehaald.

De Tweede Kamer wil horen wat er te doen is voor evacués die gestrand zijn in Afghanistan, maar het kabinet geeft nu al aan niet iedereen te kunnen helpen. De evacuatiemissie zal worden onderzocht door een onafhankelijke externe commissie.

Verslechterde veiligheid

Sinds het vertrek van de Amerikaanse troepen op 31 augustus wordt er niet meer op grote schaal geëvacueerd. Vanwege de verslechterde veiligheidssituatie zegt het kabinet dat dit ook niet meer zal gebeuren, ondanks de uitspraak van de Tweede Kamer in augustus dat Afghanen die voor Nederland hebben gewerkt of gevaar lopen door hun werk als mensenrechtenactivist recht hebben op asiel. Een aantal partijen wil dat die motie hoe dan ook wordt uitgevoerd.

ChristenUnie-Kamerlid Don Ceder vindt dat alle achtergeblevenen recht hebben op hulp, ook mensen die op eigen kracht een buurland hebben bereikt. PvdA-Kamerlid Kati Piri: “Heel veel mensen wachten op hulp van deze regering.”

Het ministerie van Buitenlandse Zaken stelde gisteren 23.000 mails te hebben gekregen van mensen of groepen mensen die om hulp vragen. Of zij ook recht hebben op hulp, is vaak onduidelijk. ‘De documentatie van de hulpzoekenden is vaak gebrekkig, en een band met Nederland en/of een acute, schrijnende situatie soms niet eenvoudig aan te tonen,’ schrijft het kabinet.

De VVD noemt het onhaalbaar en onwenselijk dat ‘tienduizenden’ Afghanen naar Nederland komen. “Dat is een totaal onhaalbare ambitie,” vindt Kamerlid Jeroen van Wijngaarden. “Nederland kan dit niet aan, daar moeten we realistisch over zijn.” Hij wil dat het kabinet zich richt op de ‘grote groep’ Nederlandse gezinnen en de ‘kleine groep’ Afghaanse tolken. “Hoe komen die mensen daar nog weg?”

Steken laten vallen

Piri wil het debat ook gebruiken om te evalueren of de demissionaire bewindslieden steken hebben laten vallen. “Minister Bijleveld van Defensie heeft twee van mijn moties over Afghaanse tolken niet helemaal uitgevoerd. Minister Kaag van Buitenlandse Zaken moet vragen beantwoorden over de aanloop naar deze evacuatieoperatie. Nu is het moment om verantwoording af te leggen.”

De Kamer is boos dat het kabinet het parlement slecht of laat informeert. Zo hadden bijna vijfhonderd vragen van de Kamer voor maandag 12.00 uur beantwoord moeten zijn, maar de antwoorden kwamen pas dinsdagavond laat. PvdA’er Piri is de traagheid van het kabinet spuugzat. Volgens GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet is er sprake van een patroon. “Het kabinet komt al langer te laat met informatie. Dan sta je als Kamer al op 1-0 achterstand.”

Eerder bleek dat de militaire inlichtingendienst al begin dit jaar stelde dat een opmars van de Taliban onvermijdelijk was. “Wat heeft het kabinet sindsdien gedaan,” wil CU’er Ceder weten. “Is er sprake van grove nalatigheid?” SP’er Jasper van Dijk vindt dat het kabinet zwaar heeft gefaald. “Ze moeten wel met een heel sterk verhaal komen om mijn motie van afkeuring te voorkomen.”