Kabinet beraadt zich op soepel beleid voor gevluchte Russische reservisten

Russische mannen die zijn opgeroepen om in Oekraïne te vechten en Rusland proberen te ontvluchten, melden zich nog niet massaal in Nederland. “In elk geval niet in aantallen dat het ons opvalt,” zegt een woordvoerder van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). De dienst houdt er wel rekening mee dat zij ook ‘zomaar in Nederland kunnen terechtkomen’.

Al in de eerste acht maanden van dit jaar vroegen 328 Russen asiel aan in ons land, fors meer dan in eerdere jaren. In heel vorig jaar waren dat er 260 en in ‘coronajaar’ 2020 – toen reizen minder makkelijk was – wilden 180 Russische staatsburgers asiel in Nederland. De IND zag vooral kort na de Russische inval in Oekraïne een piek in het aantal aanvragen, in maart (83), april (68) en mei (56) gebeurde het meer dan in de afgelopen twee maanden (21).

Russische dienstplichtigen

Onder de asielaanvragen van Russen zit ook een groep waarvoor staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel, VVD) in juni een speciale regeling maakte voor Russische dienstplichtigen, Russen in de leeftijd van 18 tot 27 jaar die zijn opgeroepen voor militaire dienst. Dienstplichtigen die deserteren vallen ook onder de regeling, beroepsmilitairen niet. Omdat een dienstweigeraar bij terugkeer in Rusland celstraf wacht, geldt voor die groep dat zij tot in elk geval het einde van dit jaar in Nederland mogen blijven.

Van der Burg kondigde daarvoor een moratorium af, iets wat vaker gebeurt als de situatie in een land onvoorspelbaar en onzeker is. De beslissing over de aanvraag en uitzetten van deze groep wordt daarmee op ‘pauze’ gezet. Hoeveel van de 328 asielaanvragen onder de groep dienstplichtigen valt, kon de IND gisteren niet zeggen.

Duidelijk is wel dat het aantal asielaanvragen uit Rusland weer zou kunnen stijgen, nu Poetin vorige week een gedeeltelijke mobilisatie heeft afgekondigd. Volgens Poetin krijgen alleen ‘reservisten met relevante gevechtservaring’ een oproep. De boodschap leidde in Rusland tot een massale run op vliegtickets en files naar grenslanden.

Ouder dan 27 jaar

Als iemand uit de nieuwe dienstplichtige groep zich in Nederland meldt, wordt zijn asielaanvraag nu nog individueel beoordeeld. Maar het kabinet houdt wel een vinger aan de pols, zeggen bronnen. Als het aantal toeneemt, zijn er volgens Haagse bronnen wellicht ‘aanvullende maatregelen’ nodig. Mogelijk worden de regels van het eerder afgekondigde moratorium dan verruimd, zodat ook Russische mannen ouder dan 27 jaar een speciale behandeling krijgen en tijdelijk in Nederland kunnen blijven.

Staatssecretaris Van der Burg zei vrijdag al dat Nederland Russen die in Nederland aankloppen omdat ze niet in Oekraïne willen vechten ‘zeker’ niet terug gaat sturen. “Want dan weten we in elk geval dat ze daar vervolgd zullen worden.”

Is iemand écht opgeroepen?

VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans wil niet dat er een ‘grote aparte regeling’ wordt opgetuigd voor het geval dat Russische reservisten zich bij het aanmeldcentrum in Ter Apel melden. “Ik vind dat hun aanvragen individueel beoordeeld moeten worden. Is het iemand die écht is opgeroepen? En is het wel een tegenstander van het regime?”

Mocht het kabinet het moratorium verruimen als de komende tijd toch veel Russische reservisten bij de IND aankloppen, accepteert Brekelmans dat wel. “Je weet dat er een aantal jaar gevangenis op staat.” CDA-Kamerlid René Peters wil ‘snel in overleg’ met het kabinet over wat er na het einde van het jaar met deze groep gebeurt.