Is Nederland in de toekomst nog wel bewoonbaar als de zeespiegel zo snel blijft stijgen?

Of Nederland standhoudt in de eeuwige strijd tegen het water, is volgens het VN-klimaatrapport van gisteren afhankelijk van of we de broeikasgassen snel genoeg kunnen reduceren. In het zwartste scenario kan de zeespiegel van de Noordzee over 200 jaar wel 2 tot 7 meter zijn gestegen, vanwege de uitzetting van het zeewater door de warmte en het smelten van de ijskappen van Antarctica. En daarna zou het waterpeil nog eeuwen kunnen blijven toenemen, aldus het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC).

Dat zou rampzalig zijn voor Nederland. Volgens experts is een zeespiegelstijging van 1, maximaal 2 meter nog te behappen, zij het met enorme infrastructurele investeringen. Komt het water nog hoger, dan hebben dijken of het verder opspuiten van zand volgens experts weinig zin meer, omdat het zeewater de rivieren ‘blokkeert’, wat ook tot overstromingen achter de kuststrook kan leiden.

Het Groene Hart

Op korte termijn betekent het dat de Oosterscheldekering of de Maeslantkering veel vaker dan nu dicht moeten om overstromingen vanuit zee te voorkomen. Bij verdere stijging van de zeespiegel krijgt het gehele kustgebied grote problemen, maar het zeewater kan ook via de rivieren het land binnendringen. Een zeespiegel die met 2 meter toeneemt, kan via de Rijn tot aan de Duitse grens tot overstromingen leiden.

Bovendien kan een stijging van de zeespiegel leiden tot verzilting van de grond, doordat zout water onder de dijken door naar de veel lager gelegen polders stroomt. Dat zou funest zou zijn voor de landbouw.

Het roept ook de vraag op of grote investeringen in nieuwbouw in bijvoorbeeld het Groene Hart, dat geldt als het diepste punt van Nederland, op termijn wel verstandig zijn. In de Zuidplaspolder moet een nieuw dorp verrijzen, tussen Gouda en Rotterdam. “Op korte termijn is nieuwbouw daar natuurlijk een goede oplossing vanwege woningnood,” zegt Gilles Erkens van Deltares en de Universiteit Utrecht. “Maar als je daar gaat bouwen, dwing je de waterwering voor de toekomst om veel meer maatregelen te ­nemen. Dat zou meegenomen moeten worden in de overweging waar je gaat bouwen.”

Ook als de uitstoot van broeikasgassen verminderd wordt, blijft de zeespiegel stijgen, volgens het IPCC-rapport. De door de mens veroorzaakte klimaatverandering is volgens het vooraanstaande klimaatpanel deels onomkeerbaar. Wel kan die drastisch vertraagd worden, waarmee op zijn minst tijd kan worden gewonnen.

Parijsakkoord

Lukt het om de mondiale opwarming onder de 1,5 graad te houden, zoals is afgesproken in het Parijsakkoord uit 2015, dan zal het tempo waarmee de zeespiegel stijgt naar verwachting stabiliseren rond 4 millimeter per jaar, zegt Aimée Slangen van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (Nioz) en hoofd­auteur van het onderwerp zeespiegelstijging in het VN-klimaatrapport. In de extreemste scenario’s loopt het op naar 30 millimeter per jaar in 2100. Slangen: “Hoe sneller de zeespiegel stijgt, hoe minder we ons op de gevolgen kunnen voorbereiden.”