Plus
Hoge temperaturen in de winter: nu al muggen, vlinders en hooikoorts, maar de vogels deert het weinig
De hoge temperaturen zorgen er rond deze jaarwisseling voor dat muggen en vlinders nu al actief worden. Ook komen bijvoorbeeld hazelaars al in bloei, wat kan zorgen voor hooikoortsklachten.
Volgens bioloog Arnold van Vliet van de Wageningse universiteit is er ‘bepaald wel wat gaande’ in de natuur als gevolg van de klimaatverandering. “Vijftig jaar geleden bloeide de hazelaar pas half februari, de natuur is echt aan het veranderen.”
De herfst behoorde al tot de warmste van de laatste honderd jaar en de warme dagen waar we nu in zitten zorgen dat bijvoorbeeld sommige vlinders al weer uitvliegen. “Doe normaal, die moeten in de winterstand,” verzucht Van Vliet.
Op zoek naar bloed
Dat mensen nu via muggenradar.nl al spontaan melden dat ze last hebben van muggen is evenmin normaal. Van Vliet denkt dat het om een bepaald soort wintersteekmug gaat, een koudbloedig beest dat in rust blijft als de temperaturen laag zijn. “Maar die muggen worden nu actief en gaan op zoek naar bloed.”
Dat fenomeen zal zich steeds vaker voordoen in de winter, denkt Van Vliet. Dat geldt dus ook voor enkele vlindersoorten die uit hun overwintering zijn ontwaakt. Het gaat volgens de Vlinderstichting daarbij vooral om dagpauwogen en citroenvlinders, die normaal pas half maart wakker worden. Van Vliet: “Maar er is nog maar heel weinig nectar, de mogelijkheden om aan te sterken zijn dus maar beperkt.”
Mogelijk gevolg is dat er komende zomer veel minder vlinders zijn, terwijl die dieren belangrijk zijn voor het bestuiven van bloemen en als voedsel voor andere dieren.
Makkelijk voedsel te vinden
Voor de vogels daarentegen zijn de hoge temperaturen van nu juist wel oké, meldt Albert de Jong, woordvoerder van Sovon Vogelonderzoek Nederland in Nijmegen. “Ze vinden nu nog relatief makkelijk voedsel.”
Vogels die normaal bij kou wegtrekken, zoals kieviten en kramsvogels die vaak naar Frankrijk vliegen, overwinteren nu zelfs gewoon nog in Nederland.
Hoe uitzonderlijk is de temperatuur nu?
De eerste twee dagen van 2022 waren de warmste 1 en 2 januari ooit gemeten. Ter vergelijking: waar het nu op meerdere plekken meer dan 15 graden werd, werd het 25 jaar geleden niet warmer dan -7. Gemiddeld zou het nu zo’n 6 graden moeten zijn, een temperatuur waar het eind deze week ook weer naartoe gaat.
Enorme schommelingen in temperatuur zijn overigens in deze tijd van het jaar niet heel ongewoon. Vorig jaar was het half februari nog -16 graden en werd er volop geschaatst. Vervolgens steeg de temperatuur binnen een week liefst 30 graden.
Toch is ook voor de vogels de klimaatverandering een probleem. Van Vliet: “Op de langere termijn is het probleem dat de vogels steeds verder naar het noorden gaan en je niet oneindig naar het noorden kunt blijven opschuiven.” Het leefgebied wordt dus steeds kleiner.
Het vroege bloeien van hazelaars en elzen heeft volgens Van Vliet overigens mogelijk ook nog gevolgen voor de corona-infecties. De stofjes die in de pollen zitten die nu vrijkomen, kunnen het afweermechanisme in de longen aantasten, waardoor mensen bevattelijker kunnen zijn voor het coronavirus.
Voor de planten en bomen zelf maakt het eerder bloeien niet zo veel uit. Als ze eerder in blad schieten, heeft dat wel weer gevolgen voor de rupsen die vaak vooral jong blad eten. Als die niet eerder zijn met hun ontwikkeling, lopen ze een deel van hun voedsel mis.
Dat door de hoge temperaturen sommige dieren – even – uit winterslaap gaan, is ook niet erg. Bij egels bijvoorbeeld gebeurt dat wel vaker, zelfs bij strenge winters. Dan gaat een egel wel eens op pad omdat zijn nest niet warm genoeg is en hij op zoek gaat naar een beter bed.
