Hoe ziet een clitoris eruit? Scholieren kunnen dat nu zien aan de hand van een demomodel

Voor de Week van de Lentekriebels – voorlichting over liefde, relaties en seksualiteit – heeft Rutgers al heel wat lesmateriaal gemaakt, maar dit jaar hebben ze iets nieuws, iets opvallends en iets best revolutionairs: een demo-model van een clitoris. Die demo kunnen leraren in groep zes tot en met acht laten rondgaan om te laten zien hoe dat ene gevoelige deel van het vrouwelijk lichaam er in al zijn facetten uitziet. Elsbeth Reitzema (expert seksuele vorming Rutgers): “We hadden vijfhonderd modellen om gratis weg te geven en die zijn allemaal opgevraagd.”

Volgens Reitzema is het hoog tijd dat scholieren tussen tien en twaalf jaar meer leren over de clitoris, ook omdat die minder makkelijk te zien is dan de penis. “Een jongen heeft zijn piemel een paar keer per dag in zijn hand en meiden moeten er echt een spiegel bij pakken en dan nóg kunnen ze niet alles bekijken: een groot deel van de clitoris is niet zichtbaar. Er bestaan dus heel wat foutieve ideeën over. Dat het maar ‘een klein knopje’ is, terwijl het om een groter orgaan gaat dat in het lichaam doorloopt.”

Prettiger en pijnlozer

Het gaat Rutgers, expertisecentrum voor seksualiteit, niet alleen om kennis en inzicht maar om veel meer. “We willen dat jongens en meiden gelijkwaardig aan elkaar zijn, ook op het vlak van relaties en seksualiteit. We willen dat ze evenveel informatie krijgen over hun lichaam en geslachtsdelen en we willen uitdragen dat meiden later net zo van seks kunnen én mogen genieten als jongens; het lichaam functioneert, qua seksualiteit, immers hetzelfde. Zo benoemen we expliciet dat een vrouw alleen door stimulatie van de clitoris klaar kan komen en dat door die stimulatie de vagina ook vochtig wordt, wat weer een voorwaarde is voor prettiger en pijnlozer seks.”

Haar punt: vrouwen beleven over het algemeen nog altijd minder plezier aan seks dan mannen. Vrouwen komen minder vaak klaar, ervaren meer pijn bij het vrijen. “Daar kunnen wij wat aan doen door de nieuwe generatie op een positieve manier voor te lichten, door ze hun lichaam beter te laten kennen, ze te leren aangeven wat hun wensen en grenzen zijn, die van een ander te respecteren én door onzekerheden weg te nemen. Zo hebben we het nu over de vulvalippen en niet over schaamlippen, want waarom moet je je schamen? En spreken we niet over grote en kleine lippen, omdat dat onzeker kan maken. De binnenste lippen zijn meestal groter dan de buitenste.”

De lessen zijn volgens haar extra belangrijk nu kinderen op internet of sociale media van alles tegenkomen: seks, porno, ‘perfecte’ lichamen. “Als ze alleen maar een bepaald soort vulva of penis zien, maakt dat onzeker. Een van de meest gestelde vragen van pubers is: ben ik wel normaal?”

Is dit een emancipatieslag? Een minirevolutie?
“Het haakt aan bij ontwikkelingen in de samenleving: het streven naar gendergelijkheid – óók in relaties en seks. Zoiets als ‘de orgasmekloof’ is niet voor niets nu een onderwerp: waarom hebben mannen veel vaker een orgasme dan vrouwen? De clitoris zit overigens al sinds 2016 in het lespakket ‘Kriebels in je buik’ voor het basisonderwijs. In het voortgezet onderwijs staat ze sinds twee jaar in de biologieboeken.”

Het is best expliciete informatie voor best jonge kinderen. Is het niet té?
“We stemmen onze informatie altijd af op de leeftijd en ontwikkeling van leerlingen en het past bij de groepen zes tot en met acht om het, naast andere thema’s in liefde en relaties, over seksualiteit en de geslachtsdelen te hebben. Leerlingen zijn er nieuwsgierig naar, dus is het hét moment om ze op een positieve manier naar seksualiteit en hun lijf te laten kijken.”

Wat als ouders de informatie te ver vinden gaan?
“Soms denken ouders dat dit soort lessen kinderen aanzet tot seksueel gedrag. Uit onderzoek blijkt het tegendeel waar: leerlingen die op school goede relationele en seksuele vorming krijgen, starten gemiddeld genomen later met seks, kunnen op latere leeftijd beter voor zichzelf opkomen, hebben minder negatieve seksuele ervaringen en minder onbedoelde zwangerschappen en soa’s. De overheid verplicht basisscholen sinds 2012 ook om leerlingen kennis te laten maken met seksualiteit en seksuele diversiteit.”

Zijn deze lessen er ook op streng-christelijke en islamitische scholen? Scholen die behoudend zijn?
“De seksuele voorlichting is dus verplicht, maar dat betekent niet dat ónze lespakketten verplicht zijn. Er zijn ook lespakketten met christelijke signatuur. Of alle scholen aan de verplichting voldoen? Het is aan de Onderwijsinspectie om dat te toetsen. Wat we wel weten: het aantal basisscholen dat aan de Week van de Lentekriebels meedoet is in achttien jaar gegroeid van 25 naar een kleine 3000.”

Het thema is dit jaar ‘wat vind ik fijn?’. Dat raakt ook aan grensoverschrijdend gedrag. Hoe bespreek je zoiets heftigs met jonge kinderen?
“We hebben het er met kinderen over dat ‘nee’ nee is, dat zij mogen aangeven of zij bijvoorbeeld die knuffel of kus wel of niet willen én dat ze altijd moeten checken of een ander wel wil. We willen kinderen ook meegeven dat je niet altijd ‘nee’ kunt of durft te zeggen.”

Mogen ze ook nee zeggen tegen een kus van oma?
“Ja. Als we kinderen tot zo’n kus dwingen, leren we ze van jongs af dat ze hun eigen grenzen of gevoelens moeten negeren. Een kind kan ook beleefd zijn door ‘dag’ te zeggen of een hand in plaats van een kus te geven.”

U had het er al over: deze scrollgeneratie ziet vaak al jong seks en porno. Hoe moeten ouders daarmee omgaan?
“Het valt niet te voorkomen, dus je moet het er met je kind over hebben. En dan uitleggen dat het voor volwassenen is, dat het niet echt is, dat seks er in realiteit heel anders uitziet, en dat ze, als ze iets tegenkomen waar ze van schrikken, het weg kunnen klikken. En: dat je er voor ze bent als ze vragen hebben.”

Jullie zijn bezig met een soort seksuele voorlichting 2.0. Wat adviseert u ouders?
“Ik denk dat we al met al te lang nadruk hebben gelegd op het negatieve. ‘Zorg dat je niet zwanger wordt, doe een condoom om, pas op voor soa’s.’ Het zou mooi zijn als professionals én ouders het meer positief belichten. Dat we kinderen leren dat seks later iets heel fijns kan zijn, mits je rekening met jezelf en de ander houdt.”