Update
Hema sluit de deuren na aanscherping lockdownregels kabinet
Hema sluit de deuren, een dag nadat de winkelketen bekend had gemaakt open te gaan voor de verkoop van ‘essentiële producten’, zoals voedingsmiddelen en hygiëneproducten. Het besluit volgt op de aanscherping van de regels door het kabinet, nadat woensdagmorgen bekend werd dat ook Action en Wibra weer open wilden gaan.
Volgens de CEO van Hema, Tjeerd Jegen, is daartoe besloten vanwege de ‘onduidelijke regelgeving’. “Het is jammer dat de eerder gemaakte heldere afspraken die konden leiden tot een bijdrage van Hema aan de spreiding van het winkelbezoek niet gerealiseerd kon worden,” zegt hij in een statement. “Tegelijkertijd vraagt deze tijd om flexibiliteit en verdraagzaamheid. Dat geldt ook voor ons. Als dat betekent dat wij onze deuren moeten sluiten om de gezondheid te waarborgen, dan doen we dat.”
Dat Hema na de toespraak van Rutte het grootste deel van de 540 Hema-winkels toch open zou houden, was volgens de keten besloten in samenspraak met branchevereniging INretail en het kabinet. Kleinere Hema-winkels zonder foodassortiment gingen wel meteen dicht. Het kabinet maakte woensdagmiddag bekend dat winkels tijdens de lockdown alleen open mogen als ze minimaal 70 procent van de omzet halen uit ‘essentiële producten’, zoals voedingsmiddelen en hygiëneproducten.
Aanscherping
De aanscherping staat in een brief die minister Eric Wiebes en staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken) woensdagmiddag aan de detailhandel hebben gestuurd. Belangrijk is dat winkels vóór de lockdown al boven de grens van 70 procent moesten zitten.
Voor winkels die wel open mogen blijven, zoals drogisterijen, zijn de regels ook aangescherpt. ‘Het is niet toegestaan het non-foodassortiment uit te breiden’, aldus de ministers. Zo mag een drogisterijketen als Kruidvat die ook een hoek met cadeauartikelen heeft, bijvoorbeeld niet ineens meer speelgoed inslaan voor de feestdagen.
Een uitzondering blijft gelden voor bredere winkels die een aparte afdeling hebben voor levensmiddelen. Die moeten dan wel een eigen ingang hebben om open te mogen.
Action en Wibra
Het besluit volgt op het voornemen van Action en Wibra, die in navolging van Hema, ook de deuren wilden openen voor de verkoop van de ‘essentiële producten’. In die winkels komt ongeveer 40 procent van de omzet uit essentieel geachte artikelen. Het voornemen viel verkeerd bij het kabinet.
Minister De Jonge (Volksgezondheid) zei woensdagmorgen in een reactie al dat het nu ‘niet het moment is om de randen van de regels op te zoeken’. De ernst van de situatie vraagt volgens hem om ‘solidariteit’ en ‘maximale inspanning van ons allemaal’ om contacten zoveel mogelijk te beperken.
Action reageert teleurgesteld en verbaasd op het verwijt. “Wij hebben niet de randen opgezocht, maar de regels gevolgd zoals ze staan op Rijksoverheid.nl en zijn uitgelegd na navraag bij het ministerie van Economische Zaken,” stelt een woordvoerder van de keten. “Ik vind het niet fair dat ons nu wordt verweten de rand op te zoeken.”
De Rijksoverheid hanteerde tot woensdagmiddag de grens van 30 procent omzet uit bijvoorbeeld voedingsmiddelen, wc-papier en zeep voor het wel of niet moeten sluiten van winkels. Alleen het deel met essentiële producten van winkels zou dan open mogen blijven. Ook Wibra wilde zich beroepen op die grens, en eveneens de deuren woensdagmiddag opengooien.
Lockdown
Zeeman werd ook in de discussie genoemd, maar volgens een woordvoerder van Zeeman is er nooit sprake geweest van het openen van filialen tijdens de lockdown. “We hebben meteen na de toespraak van Rutte besloten om niet open te gaan,” aldus de zegsman. “We zijn het met de aangekondigde maatregelen eens en we willen ons daar graag aan houden. We voelen ons er niet prettig bij om de grenzen op te zoeken.”
Ook Mirage Retail Group, waaronder onder meer Blokker en Big Bazaar vallen, sluit zich hierbij aan. “Als een van ’s Nederlands grootste retailers nemen wij onze verantwoordelijkheid om de maatregelen te gehoorzamen,” aldus Michiel Witteveen, CEO van Mirage Retail Group. “We gaan zo snel mogelijk Blokker Express openzetten voor leveringen door onze medewerkers aan onze klanten.”
Kamerleden reageerden ook kritisch. ‘Action, Wibra, Makro open,’ schreef PvdA-fractieleider Lodewijk Asscher op Twitter. ‘Basisscholen, kleine winkels dicht. Vindt het kabinet dit zelf eerlijk?’ Hij wil woensdag nog opheldering van het kabinet.
Dat geldt ook voor GroenLinks-voorman Jesse Klaver. ‘De grote ketens (Wibra/Action/Hema) mogen van dit kabinet ‘gewoon’ open. De kleine winkelier is de dupe en blijft dicht. Dit is precies het tegenovergestelde van de solidariteit die tijdens deze lockdown hard nodig is.’
Oneerlijk
‘Zo ziet kapitalisme in een coronacrisis er dus uit. Wat is dit oneerlijk,’ zegt Lilian Marijnissen (SP). ‘Onze scholen, theaters en kleine winkeliers moeten allemaal dicht, maar grote bedrijven kunnen hun gang gaan? Deze bedrijven kennen geen grenzen, kabinet stel ze!’
Ook de coalitie maakte meteen kenbaar niet blij te zijn met de plannen. D66-Kamerlid Kees Verhoeven: ‘De Action moet dicht. We moeten dit samen doen. Deze crisis treft kwetsbare bedrijven toch al harder, hebben we bij horeca gezien.’ Volgens Verhoeven bedenken ketens nu welke ‘essentiële’ dingen ze verkopen, om zo open te blijven. ‘Dat voelt niet goed. Het kabinet zal een scherpere scheiding aan moeten brengen.’
VVD-Kamerlid Aukje de Vries roept ondernemers op ‘niet de randen van de regelgeving op te zoeken’.
De laatste Hema-worst van de komende vijf weken
Bij het filiaal op de Jodenbreestraat staan woensdagmiddag geen rijen om de laatste Hema-worsten te hamsteren. De winkelbezoekers lijken niet op de hoogte van het nieuws. “Ik wist dat ze open zouden blijven voor de essentiële middelen, maar ik had nog niet gehoord dat ze toch weer dicht moeten,” zegt een mevrouw die de winkel uit komt gelopen. “Dat is jammer. Ik kom hier graag.”
Binnen zijn de niet-essentiële producten afgezet met een zeil. Achterin de winkel staat een barricade van champagneflessen, die de weg naar de afdeling met baby- en kinderkleertjes verspert.
Frank Franssen (27) vindt het stom dat de Hema dicht gaat. “Ik haal hier altijd mijn lunch,” verzucht hij. Vandaag neemt hij de klassieke Hema-worst. “Dit is dan de laatste van de komende vijf weken.”
“Ik kom liever in de Hema, dan in de Albert Heijn. Het is hier allemaal wat gemoedelijker,” zegt Lydia Faber (43). Zij heeft het nieuws wel al gehoord. “Het is helaas niet anders. Er moeten natuurlijk maatregelen worden genomen. Maar als het zoals nu allemaal is afgezet, behalve de eerste levensbehoeften, waarom moeten ze dan dicht?”
(Bo Broek)
