EU begint centrum voor vervolging oorlogsmisdrijven Oekraïne in Den Haag

Het hof moet het verzamelen van bewijs van oorlogsmisdaden gaan coördineren. Het wordt onderdeel van het onderzoeksteam JIT, dat wordt ondersteund door het EU-agentschap Eurojust. Op welke termijn het hof actief moet zijn is niet bekend, maar als het aan Von der Leyen ligt ‘erg snel’. “De dader moet verantwoordelijk worden gehouden,” zei ze over Rusland.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken kon nog niet direct op het nieuws reageren, maar bekend is dat Nederland en Den Haag openstaan voor een dergelijk hof of tribunaal. Minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken heeft zich daar de afgelopen periode hard voor gemaakt. Op een bijeenkomst met zijn Europese collega’s op 12 december heeft hij namens Nederland officieel aangeboden de instelling in Den Haag te vestigen.

“De grove mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdrijven die in Oekraïne plaatsvinden mogen niet onbestraft blijven,” zei Hoekstra daar. Het hof zou goed aansluiten bij onder meer het Internationaal Strafhof (ICC) dat al in Den Haag gevestigd is.

Lobby

Den Haag afficheert zich als de stad van vrede en recht en wil de instelling graag hebben. De Haagse VVD liet al eerder weten dat er een lobby op touw gezet moest worden: “We hebben een heel bijzondere en unieke positie in de wereld. Die reputatie moeten we hoog willen houden,” zei fractievoorzitter Lotte van Basten Batenburg.

De EU zoekt al langer naar manieren om Oekraïne te helpen bij het voor de rechter brengen van wandaden die sinds de Russische invasie in het land zijn gepleegd. EU-landen als Nederland stuurden bijvoorbeeld forensisch deskundigen en deelden kennis en faciliteiten. Minister Hoekstra heeft daar vrijwel vanaf het begin van de oorlog op 24 februari de nadruk op gelegd. Brussel zoekt ook steun voor een speciaal ‘agressietribunaal’ dat de verantwoordelijken voor de invasie moet vervolgen.

Meer steun van de EU

De Europese Commissie is donderdag met een zware afvaardiging in Kiev. Daar bespreken ze – naast het hof in Den Haag – ook de beoogde toetreding van Oekraïne tot de EU. “Onze aanwezigheid in Kiev vandaag geeft een duidelijk signaal: heel de EU is hier voor Oekraïne,” zei de EC-voorzitter tijdens haar speech op donderdag, waarin ze naast de Oekraïense president Zelenski stond.

Von der Leyen had meer nieuws. Zo komt er extra EU-steun om de energievoorziening in Oekraïne op peil te houden. Het land krijgt voor 150 miljoen euro aan energie-uitrusting, 2400 extra generatoren en 30 miljoen led-lampen. Op de lange termijn krijgt Oekraïne hulp bij het opzetten van een groenere energievoorziening.

Daarnaast komt er een tiende sanctiepakket voor Rusland, en benadrukte Von der Leyen opnieuw dat het Rusland verantwoordelijk houdt voor de schade in Oekraïne. “Rusland zal moeten gaan betalen,” zegt zij. Maar de Europese Unie heeft alvast een potje van zeker 1 miljard euro klaarstaan voor de eerste wederopbouw in het land.

Ze herdacht ook het moment dat het bijna één jaar geleden is dat Rusland Oekraïne binnenviel. “Een jaar waarin Oekraïners hebben geleden, maar ook een jaar van legendarisch heldendom.”

Nieuws verklapt

De oprichting van een Oekraïnehof stond voor vrijdag op de agenda van een topbijeenkomst tussen president Zelenski aan de ene kant en Von der Leyen en Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders, aan de andere kant.

Dat zij het nieuws nu al naar buiten brengt kan te maken hebben met haar grote rivaliteit met Michel. Von der Leyen lijkt niet vergeten dat Michel tijdens een officieel bezoek aan Turkije ging zitten op de enige stoel die president Erdogan voor de vertegenwoordiger van de Europese Unie had neergezet. Von der Leyen moest plaatsnemen op een sofa. Het incident is als ‘sofagate’ de Brusselse geschiedenis ingegaan en volgens Von der Leyen zat er machogedrag achter, zo zei ze later.

Luister naar onze wekelijkse podcast Amsterdam wereldstad: