Energieprijzen stijgen naar nieuw record
De inkoopprijs van gas en stroom was niet eerder zo hoog. Daarmee worden dinsdag de records van oktober, toen voor het eerst werd gesproken over een energiecrisis, gebroken.
Dat niet eerder zoveel geld moest worden betaald voor energie heeft enerzijds te maken met de gestopte leveringen via de Yamalpijpleiding, waar doorgaans gas vanuit Rusland naar Duitsland wordt vervoerd. Verder piekte de stroomprijs na de beslissing van Frankrijk om vier kernreactoren uit te zetten voor onderhoud. Frankrijk is daardoor afhankelijk van de invoer van elektriciteit waar het normaal gesproken een exporteur van energie is.
De prijs van een megawattuur gas op de Nederlandse termijnmarkt, die leidend is voor de Europese gasprijzen, nam dinsdag met dik 10 procent toe tot ruim 162 euro. Dat is de hoogste prijs ooit. De Europese gasprijzen zijn dit jaar al met zo’n 600 procent gestegen.
Consument betaalt meer
Bedrijven en huishoudens krijgen de prijsverhogingen uiteindelijk op het bord geschoven, al gebeurt dat vooral als er een nieuw energiecontract wordt afgesloten. Prijsvergelijker Independer laat weten dat het aanbod van contracten met een vastgesteld tarief momenteel opdroogt.
“Er zijn bijna alleen nog maar contracten met een variabel tarief te krijgen,” stelt Joris Kerkhof van Independer. “Dat betekent dat de tarieven mee omhoog kunnen met de inkoopprijzen. Voorheen werd het variabele tarief maar eens in het halfjaar aangepast, maar sinds de energiecrisis gebeurt dat bij sommige leveranciers sneller. In principe moeten ze hun klanten daar wel een maand vooruit over inlichten.”
Het tarief een jaar of zelfs meerdere jaren vooruit vastzetten, is momenteel bijna onmogelijk. Leveranciers kunnen het risico van verdere prijsverhogingen niet op zich nemen. Inmiddels zijn er al vijf (kleinere) Nederlandse energiebedrijven failliet gegaan.
In hoeverre consumenten hun eigen energierekening omhoog zien gaan, is afhankelijk van hun contract. De schade is beperkt gebleven door een belastingkorting van gemiddeld 400 euro per huishouden in 2022 en nog eens 200 euro voor lage inkomens. “Maar als de prijzen nu toch weer omhoog gaan, gaan consumenten dat wel weer merken,” stelt Kerkhof.
Kerncentrales
De markt voor elektriciteit is de laatste jaren kwetsbaar geworden, stelt Martien Visser, lector energietransitie aan de Hanzehogeschool Groningen. “We hebben in Noordwest-Europa kerncentrales en kolencentrales gesloten om CO2-doelstellingen te halen. Gascentrales zijn daardoor belangrijker geworden, maar die hebben nu te maken met de hoge gasprijs. Zonne-energie is er in de winter minder omdat de zon niet zo sterk is en de zon ook eerder ondergaat. Daar komt bij dat we de laatste weken minder wind hebben dan normaal gesproken.”
Dat de vier Franse kernreactoren tijdelijk dicht zijn, heeft te maken met problemen die na een tienjaarlijkse inspectie zijn geconstateerd. De Fransen zien zich genoodzaakt stookolie te gebruiken voor de opwekking van energie, zeker nu het koude weer zorgt voor een grotere vraag. Duitsland sluit ondertussen bijna 50 procent van zijn kerncentrales voor het einde van het jaar. De Duitse stroomprijzen voor levering volgend jaar stegen met bijna 7 procent tot 270 euro per megawattuur.
Spanningen Rusland
Eerder bleek dat leveringen van gas via pijpleiding Yamal-Europe, die van Rusland naar Duitsland loopt, zijn gestopt. Via de pijplijn kwam sinds zaterdag al steeds minder gas naar Europa. Gazprom, dat het monopolie heeft op de Russische gasexport, heeft voor dinsdag geen capaciteit gereserveerd voor de uitvoer van gas via de leiding. De reden daarvoor is niet duidelijk.
Westerse politici en industriedeskundigen beschuldigen Rusland ervan gasleveringen aan Europa achter te houden wegens de politieke spanningen rond Oekraïne en de vertragingen bij de certificering van een andere pijpleiding, Nord Stream 2.
