Eenzaamheid onder jongvolwassenen ‘zorgelijk hoog’

Dat blijkt uit representatief onderzoek van AD door Panel Inzicht onder duizend respondenten vanwege de Week tegen eenzaamheid die vandaag begint. In het onderzoek kregen respondenten stellingen voorgelegd over hun sociale leven.

Daaruit blijkt dat vooral jongvolwassenen tussen 18 en 34 jaar zich regelmatig alleen voelen. Bijna vier op de tien missen een echt goede vriend of vriendin. Ook vinden bijna evenveel jongeren hun kring van kennissen te beperkt. Bijna de helft voelt zich soms of vaak in de steek gelaten.

Levensfase

Volgens Anja Machielse, hoogleraar Humanisme en Sociale Weerbaarheid aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht en gespecialiseerd in eenzaamheid, past het gemis van goede vrienden voor een deel bij de levensfase. “In je twintiger jaren maak je veel keuzes, bijvoorbeeld over carrière en een gezin, waarbij je selectiever wordt en vrienden zoekt die jou begrijpen en bij wie je je veilig voelt. Die zijn vaak lastig te vinden.”

Voor ouderen spelen vriendschappen een andere rol, beaamt Theo van Tilburg, hoogleraar aan de VU en gespecialiseerd in eenzaamheid. Zij zeggen in het onderzoek minder vaak goede vrienden en gezelligheid te missen. “Bij jongeren ligt, mede door de komst van sociale media, het accent op veel oppervlakkige relaties. Ouderen hoeven niet per se een netwerk van 50 tot 100 mensen.” Zij hechten meer waarde aan enkele goede vrienden.

Overigens vermoedt Van Tilburg dat onder de respondenten meer ‘jongere’ ouderen zijn. “Je hebt nog actieve ouderen en een groep die echt oud is. Hoe zij eenzaamheid ervaren verschilt. Verlieservaringen gaan bijvoorbeeld steeds meer tellen.” Uit andere onderzoeken blijkt dat ook 80-plussers zich vaker eenzaam voelen.

Sociale isolatie

De oorzaken voor dat gevoel van eenzaamheid verschillen per levensfase, constateert Luzia Heu, universitair docent bij de Universiteit Utrecht. “We denken bij eenzaamheid snel aan sociale isolatie. Maar in het geval van jongvolwassenen spelen veel andere oorzaken, zoals het maken van keuzes.” Ook kunnen ze leegte ervaren, omdat ze zich afvragen wat het doel in hun leven wordt.

Bovendien heeft deze groep sneller het gevoel niet aan de sociale normen te voldoen. “Ze denken bijvoorbeeld dat anderen meer seksuele contacten hebben of betere vriendschappen en kunnen daar zelf niet aan voldoen. Dat kan eenzaam aanvoelen. Terwijl dat beeld misschien niet altijd klopt,” zegt Heu.

Hoewel jongvolwassenen veelal aangeven vrienden te missen, zegt een meerderheid wél altijd bij iemand terecht te kunnen met dagelijkse problemen. Ook zeggen de meesten dat er in geval van narigheid genoeg mensen zijn om op terug te vallen.

Waarschuwingen

Toch zijn er wel degelijk waarschuwingen voor toenemende eenzaamheid bij jongvolwassenen. Machielse noemt het aantal jongeren dat gemis ervaart ‘zorgelijk hoog’. “Het hangt erg samen met de mentale gezondheid van jongeren die door corona onder druk staat. Dat herken ik wel,” aldus Machielse.

Door corona konden jongvolwassenen minder met elkaar afspreken. Heu: “Het kan dat ze zich daardoor minder hecht voelen en mensen weer aan elkaar moeten wennen.” Al ontbreekt onderzoek daarnaar.

Overigens vermoedt driekwart van de respondenten dat de hoge inflatie, stijgende energiekosten en doorsudderende coronapandemie alleen maar tot meer eenzaamheid zullen leiden. “We weten dat mensen met financiële problemen er minder op uit gaan en het moeilijker vinden om anderen uit te nodigen, dus dat zou goed kunnen,” beaamt Machielse.

Volgens universitair docent Heu is het vooral belangrijk dat bij de aanpak van eenzaamheid goed gekeken wordt naar wat de verschillende groepen nodig hebben. “De focus op sociale isolatie werkt vaak niet bij jongvolwassenen, want dat speelt bij deze groep meestal minder. Het is net als met verdriet. Daarvan kan je ook niet zeggen: we hebben hier één interventie voor iedereen met verdriet.”