De supersnelle coronatest komt eraan: ‘Een potentiële gamechanger’

Grote farmaceuten ontwikkelen coronatests die in een kwartier duidelijk maken of je bent besmet. De sneltests zijn een potentiële doorbraak en kunnen de druk op de overvraagde labs en GGD’s mogelijk verminderen. ‘Dit kan een gamechanger zijn.’

Snel een wattenstaaf in de neus en even later weet je of je het coronavirus hebt, een beetje zoals bij een zwangerschapstest. Twee streepjes? Foute boel. Eén streepje? Dan ben je coronavrij. En dat alles zonder ingewikkeld gedoe in een teststraat en zonder beslag te leggen op schaars laboratoriummateriaal en GGD-personeel.

Lang leek het verre toekomstmuziek, maar grote farmaceuten wereldwijd komen nu één voor één met zulke supersneltests op de markt. In de VS zijn er de afgelopen weken vier goedgekeurd door de autoriteiten, Europa kan snel volgen. De Zwitserse farmareus Roche denkt vanaf eind september maandelijks 40 miljoen corona-sneltests te kunnen leveren, oplopend tot 80 miljoen richting het einde van het jaar, meldt een woordvoerder.

OMT adviseert over sneltest

Het RIVM volgt de ontwikkelingen nauwgezet, binnenkort adviseert het OMT ook over gebruik en toepasbaarheid van sneltests in bijvoorbeeld verpleeghuizen of bij evenementen, zegt Chantal Reusken, die namens het RIVM alle testmogelijkheden onderzoekt. “Het is een potentiële gamechanger, maar we moeten eerst echt beter weten wat de prestaties zijn. Fabrikanten schermen met mooie betrouwbaarheidspercentages. Vaak worden ze getest op mensen die erg veel virus hebben en heel besmettelijk zijn. Dan vallen de resultaten tegen bij andere doelgroepen. Dat monitoren we goed. Want de sneltest kan echt een goede aanvulling zijn.”

Als de ontwikkeling voorspoedig verloopt, zouden de tests zelfs een ticket kunnen betekenen naar ‘het oude normaal’: waarom geen groot festival organiseren, waarbij je naar binnen mag op vertoon van je negatieve uitslag op een strip? En kan het vliegverkeer niet weer als vanouds doorgaan als je vooraf een snelle test doet?

De meetmethode verschilt van de nu gebruikte PCR-test: de sneltest is een zogeheten antigeentest en meet de aanwezigheid van bepaalde virus-eiwitten, terwijl de PCR kijkt hoeveel er van het virus zelf aanwezig is. Maar dat laatste kan dus alleen met kostbaar en intensief laboratoriumwerk, waar vaak vier tot acht uur overheen gaat.

Goedkoper, maar minder betrouwbaar

De sneltest is behalve sneller ook goedkoper, maar gemiddeld genomen ook iets minder betrouwbaar dan de PCR-test, nog altijd ‘de gouden standaard’ onder virologen. Al claimen fabrikanten als Abbott en Roche nu dat hun tests betrouwbaarheidswaarden hebben tussen 96 en 99 procent, vrijwel net zo hoog als veel PCR-tests. Per honderd monsters worden dan amper mensen als ‘besmet’ bestempeld terwijl ze geen virus dragen, waardoor gezonde mensen zelden onterecht als ziek uit de test komen. Wel kan het iets vaker voorkomen dat iemand een negatieve uitslag krijgt terwijl hij toch corona heeft, waardoor je dus meer coronabesmettingen mist.

Maar dat scheelt nog slechts één of twee verkeerde uitslagen per honderd tests, vergeleken met de PCR. “Als ze die waarden redden is het goed nieuws,” zegt viroloog Ab Osterhaus. “Als je ziet hoe lastig het nu is om dagelijks zoveel PCR-tests uit te voeren, de GGD’s kunnen het niet aan, labs hebben tekorten. Dan kan zo’n sneltest wel helpen. Je verliest iets aan betrouwbaarheid, maar als je daarmee het systeem kunt ontlasten…”

Bij twijfel is een tweede test nodig, maar dat is nu ook zo, zegt Osterhaus: “Je zult gevallen missen, daarom moet je ook altijd naar iemands symptomen blijven kijken.”

‘Laat de data maar zien’

Viroloog Marion Koopmans reageert met meer aarzeling op de ronkende teksten van Roche: “Ik zeg dan: mag ik de data zien, dan kunnen we aan de slag. Tuurlijk zouden zulke sneltests een goede aanvulling kunnen zijn, als eerste check in de teststraat bijvoorbeeld, of voor snelle diagnoses in verpleeghuizen.”

Koopmans betwijfelt net als Reusken van het RIVM of de kwaliteit van de tests die nu bijvoorbeeld in de VS goedgekeurd zijn hoog genoeg is: “Vaak vissen zulke antigeentests de hoog-positieven eruit, mensen die op hun besmettelijkst zijn. Maar je wil ook dat gevallen die minder virus uitscheiden toch gedetecteerd worden. Sneltests kunnen echt gaan helpen om de epidemie te bestrijden, als ze maar goed genoeg zijn.”

En het prijskaartje? Dat is nog onbekend. Roche zwijgt vooralsnog over de kosten, maar benadrukt wel dat tijdens pandemieën als deze de prijzen ‘verantwoord’ zijn: “Kosten mogen geen barrière vormen.”