Nieuws
Coalitie in verlegenheid na oorwassing door BBB: ‘Waardeloos’
De regeringspartijen stevenen af op een fors verlies bij de Statenverkiezingen. Vooral bij het CDA hakken de forse minnen er flink in. ‘Dit is een enorme shock.’
Partijleider Wopke Hoekstra laat zich op het CDA-hoofdkwartier in Den Haag eerst nog even niet zien. Maar de gezichten van CDA-kopstukken Hugo de Jonge en Karien van Gennip spreken boekdelen na de eerste exitpolls. Die voorspellen een fors verlies voor het CDA. Alweer. De gifbeker voor de christendemocraten is nog altijd niet leeg.
CDA-campagneleider Derk Boswijk krijgt de twijfelachtige eer om als eerste CDA’er de uitslag te duiden. Uiteraard begint hij met complimenten voor BBB, die de concurrentie in plattelandsprovincie Overijssel - van oudsher een CDA-bolwerk - wegvaagt. “Enorm knap wat BBB heeft gedaan,” stelt hij. “Voor het CDA is dit op geen enkele manier een uitslag waar wij tevreden over kunnen zijn. Het is een enorme shock. Ons verhaal, het komt niet over. Dat is waardeloos om te zien. Er ligt voor ons een heel grote opdracht.”
Even later komt Hoekstra alsnog zelf de troepen toespreken. “Laten we eerlijk zijn,” begint hij, “wat BBB heeft laten zien is heel erg knap. Dit is een aardverschuiving die we in jaren niet gezien hebben.”
Voor Hoekstra is het grote verlies dat de partij lijkt te gaan lijden ‘een buitengewoon bittere pil’. Hij erkent het ronduit: “Dit is een slechte uitslag voor ons.” En dus is er werk aan de winkel. “We zullen het vertrouwen straat voor straat, huis voor huis moeten herwinnen.”
Dat roept onherroepelijk de vraag op of Hoekstra daar zelf toe in staat is. Maar minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken) wil niets van die suggestie weten. “Dit is niet het moment om over de positie van de politiek leider te praten,” zegt ze. En ook minister voor Wonen Hugo de Jonge zegt: “Dit probleem is veel groter dan wel of geen nieuwe leider. Dat lost het probleem niet op, er is hier veel meer aan de hand. Er is een enorme kloof tussen Den Haag en de rest van het land. Juist daar moet het CDA een rol kunnen spelen.”
Rutte: stikstofbeleid kan ook met BBB
Bij de VVD is er evenmin veel te juichen. Al benadrukt partijleider Mark Rutte dat de schade beperkt lijkt te blijven: “Dit is niet de winst die we wilden. We gaan ietsjes achteruit, een half procent.” Maar, benadrukt hij ook: “We zijn nog steeds een grote partij.”
Uiteraard feliciteert ook Rutte grote winnaar BBB. “Fantastisch gedaan,” meent hij. Tegelijkertijd denkt hij dat de coalitie stabiel kan blijven. “In de Eerste Kamer is het altijd een kwestie van meerderheden vinden. Heb vaak met twee telefoons aan mijn oor gezeten.”
Rutte spreekt van een 'duidelijk signaal’ van de kiezer. Maar, zo stelt hij ook, ‘het stikstofprobleem gaat niet weg': “We zullen daarop beleid moeten blijven maken. Dat kan ook met BBB denk ik. Deze uitslag verplicht ook Caroline van der Plas om het gesprek aan te gaan over stikstof. Maar of ze water bij de wijn moet doen? Ik ga niet beginnen met het geven van instructies aan mevrouw Van der Plas.”
Ook VVD-staatssecretaris Eric van der Burg zoekt op de uitslagenavond in Den Bosch naar lichtpuntjes. “Prima uitslag voor ons,” zegt hij als de exitpoll voor Noord-Holland binnenkomt. Ook hij kijkt niet op van de winst van BBB in zijn eigen provincie. “Ik had wel verwacht dat BBB het daar ook goed zou doen. Alles rond Alkmaar en er boven en ten oosten had ik wel bij BBB gerekend.”
D66 tevreden met zetelverlies
In het Utrechtse TivoliVredenburg betreedt een opgeluchte Sigrid Kaag het podium. D66 houdt de schade enigszins beperkt met - volgens de exitpolls - een verlies van één zetel in de Senaat. “Ik denk dat we heel tevreden kunnen zijn als we met zes zetels in de Eerste Kamer komen,” zegt ze.
Toch kan ook zij niet heen om de grote winst voor BBB. “Een fenomenale prestatie,” stelt Kaag. “De kiezer heeft duidelijk gesproken.”
Kaag voerde campagne met de waarschuwing dat winst voor partijen als BBB en JA21 voor ‘stilstand’ zou kunnen zorgen. Dat die partijen wél winnen en D66 verliest ziet zij echter niet als een tik op de vingers. Kaag: “We hebben deze campagne, ondanks alle tegenwind en tegengeluiden, gevoerd op een manier die bij ons past: op de inhoud. We hebben gestaan voor onze idealen, voor het belang van de stikstofaanpak en de noodzaak van klimaat. Dat past bij ons en blijft bij ons.”
Links koestert de saamhorigheid
PvdA en GroenLinks voelen de spanning op de gezamenlijke bijeenkomst in cultuurcentrum Amare in Den Haag. Er zijn gemengde gevoelens: de partijen lijken zich samen goed te handhaven, maar hét doel van deze verkiezingen - samen de grootste blijven in de Eerste Kamer - is niet zeker. Net als BBB staat het linkse duo voorlopig op 15 zetels.
PvdA-Kamerlid Henk Nijboer feliciteert de BBB ‘van harte’ met hun overdonderende entree in verschillende provinciehuizen. “Dat hebben ze heel knap gedaan,” vindt hij.
Over de voorlopige resultaten voor zijn eigen PvdA is Nijboer niet ontevreden. “We winnen misschien zelfs wat. En het lijkt erop dat we samen met GroenLinks groter worden dan de VVD. Daarmee zijn we straks een factor van belang in de Eerste Kamer.”
GroenLinks-voorzitter Katinka Eikelenboom koestert in elk geval het saamhorigheidsgevoel dat ze de afgelopen campagne heeft gezien. “We hebben een geweldige campagne gehad. En wat ik het mooiste vond: GroenLinksers zijn net zo trots op Attje als PvdA’ers op Jesse,” daarmee verwijzend naar de partijleiders Attje Kuiken (PvdA) en Jesse Klaver (GroenLinks).
