Brussel tikt Nederland op de vingers om mestregels, minister door het stof om ‘foute inschatting’

Nederlandse boeren worden sneller dan ze hadden gedacht geconfronteerd met strengere regels voor het uitrijden van mest. In december kondigde landbouwminister Adema (ChristenUnie) aan dat hij op onderdelen een overgangsjaar wilde instellen, zodat boeren langzaamaan steeds minder mest zouden mogen uitrijden. Ze hadden tot 1 januari 2024 de tijd om aan Europese eisen te voldoen voor de verspreiding van mest, in plaats van 1 januari 2023. Maar dat overgangsjaar viel helemaal verkeerd bij de Europese Commissie. Volgens minister-president Mark Rutte stuitte de brief hierover ‘op te grote bezwaren’.

Gevolg is dat boeren al vanaf maart al minder mest mogen uitrijden op stroken die grenzen aan het water. Daardoor wordt hun opbrengst lager. Er mogen in die stroken ook geen gewasbestrijdingsmiddelen meer worden gebruikt. Beide maatregelen moeten voorkomen dat het water vervuild raakt.

‘Negatieve dag’

Landbouwminister Adema erkende vrijdag na de ministerraad een ‘inschattingsfout’ te hebben gemaakt. Hij heeft bakzeil gehaald nadat hij onder zware druk was gezet door de Europese Commissie. Brussel dreigde de gehele uitzonderingsregel die Nederland heeft – waardoor het meer mest mag uitrijden dan andere landen – te schrappen.

Adema erkent dat de nieuwe datum een forse tegenvaller is voor Nederlandse boeren: “Ik snap heel best dat het voor heel veel boeren echt een negatieve dag is.”

Vorig jaar is met Brussel afgesproken dat de uitzondering voor Nederlandse boeren dat ze meer mest mogen uitrijden dan in andere landen, zou worden afgebouwd. Aan deze uitzonderingsregel, de zogeheten ‘derogatie’, komt in 2026 een eind. Nederland is er al vaker van beticht Europese regelgeving te omzeilen ten faveure van de boer. Adema: “Het is wel duidelijk dat de Europese Commissie dit soort geitenpaadjes niet accepteert.”

‘Gedram’

Wanneer boeren hun mest niet meer mogen uitrijden, kan dat voor boeren een kostenpost van tienduizenden euro’s betekenen. Mark van den Oever, voorman van Farmers Defence Force: “Je wordt er moedeloos van. Dit gaat een hoop geld kosten. Als je minder grond kunt bemesten betekent minder opbrengsten en daardoor een lager inkomen. In sommige regio’s werken boeren met smalle strookjes van misschien maar 30 meter. Dan gaat zo twintig procent van je oppervlakte weg. Ze willen ons gewoon de nek omdraaien.”

Ook LTO spreekt van onbegrijpelijke gang van zaken, laat voorzitter Sjaak van der Tak weten, die op de Grüne Woche in Berlijn is. “Het is immoreel wat Brussel doet. Minister Adema is druk bezig met de afbouw van de derogatie, waar wij als LTO overigens grote moeite mee hebben. En dan dit bericht, precies nu hij hier in Berlijn is om Nederland te vertegenwoordigen als landbouwland.”

Die timing is niet toevallig, vermoedt Van der Tak. “Ik heb het idee dat Eurocommissaris Janusz Wojciechowski zoveel mogelijk doet om het beste landbouwland van Europa dwars te zitten. Daarmee werkt Brussel polariserend.”

Boerenorganisatie Agractie is eveneens boos: “Onbestaanbaar dat boeren opnieuw de dupe dreigen te worden van Brussels gedram. Het is tijd dat minister Adema een vuist maakt tegen Brusselse dwang én de overheid beloftes aan boeren gaat nakomen.”

Ook André Hoogendijk, directeur van belangenorganisatie BO Akkerbouw, spreekt van ‘slecht nieuws’. “Een bufferstrook van drie meter, dat lijkt niet heel veel, maar als je het optelt heb je het echt over tienduizenden hectaren.” Volgens Hoogendijk is het uiteindelijke effect van het niet bemesten van bufferstroken voor het oppervlaktewater ‘zo goed als nihil’. “Ik zie dat dan ook vooral als spierballenvertoon vanuit Brussel.”