Bonte mengeling van anti-overheidsprotest in Haagse Zuiderpark, waar uiterst-rechts dankbaar campagne voert

Het gaat lang niet alleen over stikstof in het Haagse Zuiderpark, waar demonstranten van Farmers Defence Force (FDF) en Samen voor Nederland (SvNL) zich verzamelden. Vanaf het podium strooit een bonte verzameling sprekers allerlei termen uit conservatief-rechtse hoek uit over de massa. Het gaat over ‘het kartel’, over globalisering, over immigratie en ‘de verwoesting van het land’.

De overheid wordt uitgemaakt voor dieven en leugenaars, bijvoorbeeld door opiniemaker Eva Vlaardingerbroek. Wanneer de boeren zijn bestolen, zijn de andere burgers aan de beurt, beweert ze. Tot de Tachtigjarige Oorlog gaat ze terug: “Toen kwam het onrecht uit Madrid, nu komt het hier uit Den Haag.”

Om haar hals draagt ze een rode zakdoek, net als toen ze bij de Amerikaanse tv-zender Fox te gast was en ze presentator Tucker Carlson vertelde dat de Nederlandse boeren massaal onteigend worden. Online trekken haar berichten veel kijkers, maar factcheckers betrappen haar op onwaarheden.

Campagnedag voor Wilders

Boeren moeten boeren en vissers moeten vissen, zeggen ook andere sprekers als PVV-leider Geert Wilders, omdat dat in Nederland altijd zo is geweest. Het is voor hem een campagnedag. “Niet de veestapel, maar D66 moet woensdag worden gehalveerd,” zegt hij, verwijzend naar de Provinciale Statenverkiezingen op 15 maart.

Op de betoging zijn duidelijk twee verschillende groepen mensen te onderscheiden, twee groepen die elkaar vinden in hun opvattingen. De sfeer is boos en soms bijna agressief, maar het blijft bij woorden, vooral over andere politici.

Vooraan bij het podium staan de aanhangers van de rechtse politici die zaterdagmiddag het podium beklimmen: naast Wilders ook FvD’er Pepijn van Houwelingen en Wybren van Haga van Groep Van Haga. Voor politici is dit een ideaal podium om stemmen te winnen. Ook omroepvoorzitter Arnold Karskens van Ongehoord Nederland voert het woord.

‘De overheid maakt er een puinhoop van’

Verder van het podium staan de boeren en andere sympathisanten. In een cirkel om al deze mensen staan kraampjes voor hamburgers, bier en friet.

Jop (14), Melle (13) en Chris (13) sloffen naar een kraam. De jongens kwamen met de trein uit Alphen aan den Rijn. Ze maken zich niet alleen zorgen, het komt niet meer goed, denken ze. De veehouderij van hun vaders overnemen gaat ze niet meer lukken, de regels zijn oneerlijk en de politiek is er niet voor hen. Niemand weet hoe hun boerenleven eruit ziet, zeggen ze. “Kwamen ze maar eens langs om te praten,” zegt Jop. “Dan was er tenminste nog duidelijkheid.”

Melle snapt de andere boze mensen op het grasveld wel. “Terecht, het mag ook gezegd worden. De overheid maakt er een puinhoop van. Niet alleen voor de boeren, maar ook in Groningen.” De jongens balen dat ze komende woensdag nog niet mogen stemmen, anders was het zeker BBB geworden. Gaat winst van de partij iets veranderen? “Ik vrees van niet,” zegt Jop. “Het komt, denk ik, nooit meer goed.”

Op de vrachtwagens achter de jongens staan teksten als ‘Steun de boer, hoe dan ook’, ‘Stem ze weg’ en ‘Liever stront op het land dan geld in de hand’. Ook zijn er twee omstreden oranje-wit-blauwe vlaggen te zien. Deze zogenoemde Prinsenvlag werd aan het eind van de jaren dertig van de vorige eeuw door de NSB ingelijfd en geldt sindsdien als nationalistisch symbool.

Een protestbord verwijst naar het World Economic Forum, dat volgens complotdenkers veel meer is dan een lobbyclub. ‘Landverraad’, staat erachter. Covid? ‘Staatsterreur’. Ook Forum voor Democratie is nadrukkelijk aanwezig, en beweert dat het stikstofprobleem niet bestaat.

Teleurgestelde groepen

Farmers Defence Force heeft ervoor gekozen niet alleen zijn standpunt over het stikstofbeleid naar voren te brengen, maar ook over de toeslagenaffaire, de gascrisis in Groningen en energiearmoede.

Politici die kiezers vinden onder teleurgestelde groepen van de bevolking, met weinig vertrouwen in de politiek, trekken de aandacht naar zich toe. “Dit is het ideale podium voor de oppositie om zich in de kijker te spelen,” zegt Mark van den Oever, voorman van Farmers Defence Force.

De politieke partij BBB is niet gekomen – lijsttrekker Caroline van der Plas bleef weg uit veiligheidsoverwegingen. Ook andere boerenorganisaties hebben bedankt voor het protest. Zij zijn in gesprek met de overheid, in de hoop een landbouwakkoord te sluiten.