BBB grote winnaar in Noord-Holland, maar meebesturen wordt ingewikkeld

Terwijl de kruitdampen van de verkiezingsavond amper zijn opgetrokken, gaat bij politieke partijen de blik meteen op vooruit. Welke partijen gaan samen de coalitie vormen in de provincie?

De winnaar van de verkiezingen heeft het initiatief, maar daarmee is niet gezegd dat die partij ook in de coalitie komt. Vier jaar geleden werd Forum voor Democratie de grootste in Noord-Holland, maar na een paar weken onderhandelen bleek dat niemand met de partij wilde samenwerken.

Dit keer is het – op basis van de voorlopige telling – aan de BoerBurgerBeweging (BBB), als grootste partij van de provincie, om de onderhandelingen te starten. Vooropgesteld: het wordt puzzelen voor lijsttrekker ­Ingrid de Sain. Meer nog dan in andere provincies heeft BBB hier namelijk veel andere partijen nodig om een meerderheid te vormen.

Rechtse meerderheid lijkt onhaalbaar

BBB-leider Caroline van der Plas heeft al gezegd niet akkoord te gaan met plannen waarin staat dat boeren onteigend kunnen worden, een uitspraak die de onderhandelingen zal kleuren. Ook wil ze dat het jaartal 2030 om de stikstofdoelen te halen van tafel gaat. Daarmee is een coalitie met bijvoorbeeld GroenLinks, PvdA en D66 – alle drie op dit moment in het provinciaal bestuur – moeilijk voorstelbaar.

BBB zal als eerste naar de VVD kijken, alleen heeft de Noord-Hollandse VVD zich verbonden aan de stikstofdoelen van het kabinet. Een rechtse meerderheid lijkt onhaalbaar. JA21 en CDA zijn niet groot genoeg om een provinciebestuur mee te vormen, terwijl Forum voor Democratie en PVV geen serieuze opties zijn voor de VVD.

VVD aan zet

Als het BBB niet lukt om bruggen te slaan met de andere partijen, is het aan de VVD om de opties te verkennen. Hoogstwaarschijnlijk kijken zij naar de middenpartijen, en met name de ‘linkse wolk’ PvdA en GroenLinks, voor een brede coalitie.

Samen met D66 halen zij dan 25 van de 55 zetels. Alleen Partij voor de Dieren op links kan ze met 4 zetels aan een vijfpartijencoalitie helpen. CDA (2), Volt (2) of SP (2) moeten met twee partijen instappen. Maar hoe breder het verbond, betekent vaak ook hoe lastiger besturen.

Iemand zal moeten bewegen

GroenLinkslijsttrekker Anouk Gielen zei na de verkiezingsuitslag te hopen dat Partij voor de Dieren haar verantwoordelijkheid neemt. Daarmee doelde ze onder meer op uitspraken die de partij eerder heeft gedaan. Afgelopen zaterdag zei partijleider Esther Ouwehand in Nieuwsuur dat meebesturen in de provincies geen doel op zich is.

Een geheel linkse coalitie is vrijwel onmogelijk. Winnaar Partij voor de Dieren is met 1 zetel gegroeid naar 4 zetels. Met GroenLinks (6), PvdA (7), D66 (4), Volt (2) en SP (2) komen zij samen slechts uit op 25.

Minder gepolariseerd

In de moeilijke taak om te formeren heeft Noord-Holland wel één voordeel. Het stikstofdebat is met minder intensieve landbouw in de regio minder gepolariseerd dan op andere plekken in het land en daarmee ligt er ook meer nadruk op andere takken die stikstof uitstoten, zoals de industrie, havens, Schiphol, verkeer en de scheepvaart.

Het maakt de eerste onderhandelingsronde, waarbij BBB de partij is waarnaar gekeken zal worden, extra interessant. Iemand zal moeten bewegen. Maar wie? Voor BBB staat veel op het spel. Zij is groot gemaakt om de macht van de gevestigde partijen te doorbreken, maar loopt het risico dat juist die gevestigde partijen uiteindelijk samen een brede coalitie vormen.

Dit artikel is geüpdatet nadat de laatste uitslagen op donderdag 16 maart binnenkwamen.