PlusTen slotte
Adri Duivesteijn (1950-2023) geloofde in het ideaal van volksverheffing via woningbouw
Hij was eigenwijs, gedreven, hield niet van regels en als sociaaldemocraat geloofde hij dat een goede woning voor volksverheffing kan zorgen. Vrijdag overleed PvdA’er Adri Duivesteijn op 72-jarige leeftijd.
Soms kom je wanneer je zoekt naar de identiteit van een partij uit bij personen. Dat geldt zeker voor PvdA’er Adri Duivesteijn. Waar wethouder Jan Schaefer (‘In gelul kun je niet wonen’) de sociaaldemocratie in Amsterdam rond woningbouw belichaamde, deed Duivesteijn dat onder meer in Den Haag.
Hij was daar negen jaar wethouder Stadsvernieuwing en geloofde heilig in het idee dat het sociaaldemocratische ideaal van volksverheffing bereikt kan worden via woningbouw. Er moest gebouwd worden aan leefbare buurten, waar arbeiders betaalbaar en prettig konden wonen.
Geboren in een arbeidersgezin
Hij wist waar hij het over had. Duivesteijn werd in 1950 geboren in een arbeidersgezin met tien kinderen in de Haagse Schilderswijk. Ze woonden, zoals in Den Haag altijd gezegd wordt, niet op het ‘zand’, bij de rijke mensen in de grote woningen, maar op het ‘veen’. Het was de plek van waaruit hij zag hoe buurten bepalen welke kansen mensen krijgen.
Uiteindelijk leidde het tot een leven lang in de politiek, dat begon als raadslid (1975-1980) en daarna wethouder (1980-1989) in Den Haag. In die laatste rol was hij initiatiefnemer van de bouw van een nieuw stadhuis, dat ook wel gedoopt werd tot IJspaleis. Het gebouw kwam er, maar de eindeloze ruzies over de financiën leidden uiteindelijk wel tot het aftreden van Duivesteijn als wethouder. Hij schreef er later over in een boek met de veelzeggende titel Het Haagse stadhuis, bouwen in een slangenkuil.
Na zijn wethouderschap werd hij Tweede Kamerlid (1994-2006), wethouder in Almere (2006-2013) en vervolgens senator (2013-2015). In al die rollen was Duivesteijn vaak een luis in de pels van de PvdA, die vond dat de partij te veel richting het midden opschoof. Het werd hem niet altijd in dank afgenomen, zeker niet in de jaren waarin de PvdA onder leider Wim Kok paarse coalities bouwde.
Vrije artsenkeuze
Illustratief daarvoor was ook zijn optreden als senator in 2014, toen hij de schijnwerpers van het hele land op zich kreeg. Samen met collega PvdA-senatoren Marijke Linthorst en Guusje ter Horst blokkeerde hij een voorstel van VVD-minister van Volksgezondheid Edith Schippers om de vrije artsenkeuze uit de Zorgverzekeringswet te schrappen. Het leidde, met de PvdA in het kabinet met de VVD, tot een politieke crisis, maar was een overwinning voor Duivesteijn.
Nederlagen leed hij ook. De man die zo opkwam voor betaalbaar wonen, stemde in 2013 in met het invoeren van de zogeheten verhuurderheffing door toenmalig minister Stef Blok. Dit tot groot afgrijzen van woningcorporaties, die jaarlijks honderden miljoenen moesten gaan betalen aan de staat, geld dat ze wilden gebruiken voor sociale woningbouw of verduurzaming. Duivesteijn was tegen, maar stemde na grote druk voor, met de toezegging dat er na twee jaar geëvalueerd zou worden. In de tien jaar daarna bleef de heffing bestaan.
Niet depressief
In 2014 kreeg Duivesteijn te horen dat de prostaatkanker die bij hem acht jaar eerder was geconstateerd, ongeneeslijk was. Maar net als in de politiek was hij ook nu niet het type om zich er zomaar bij neer te leggen. Hij zei daarover tegen het AD: “Sommige mensen worden er depressief van. Dat zit gelukkig niet zo in mijn aard. Vaak heb je als bestuurder dat mensen in je werkomgeving zeggen waarom iets níet kan. Dat verdraag ik niet. Dan zeg ik: ‘Kun je wellicht vijf minuten besteden aan de vraag waarom het wél zou kunnen?’ En dan lukt het dikwijls ook. Die instelling heb ik vastgehouden, tot op de dag van vandaag.”
Uit de politiek verdween hij in 2015 wel, al bleef hij vanaf de zijlijn zichtbaar. Hij bemoeide zich nog flink met woningbouw en trad op als adviseur of opiniemaker. Daarnaast publiceerde hij felle blogs met commentaar op zijn eigen website.
Kritisch op de PvdA bleef hij ook immer. Met afgrijzen keek hij naar de steeds inniger wordende samenwerking met GroenLinks. Hij vond dat hiermee ‘het einde van de PvdA’ werd ingezet. “Weg geschiedenis, traditie en sociaaldemocratie,” zei hij in 2021.
Vrijdag overleed Duivesteijn thuis in Den Haag op 72-jarige leeftijd. Hij laat naast zijn vrouw vier kinderen achter.
