1 op de 10 coronapatiënten krijgt litteken op het hart

Bij bijna 12 procent van de coronapatiënten die in het ziekenhuis moeten worden opgenomen, treden hartproblemen op tijdens de opname. Dat blijkt uit een studie onder ruim 3000 coronapatiënten die deze maand wordt gepubliceerd.

De meest voorkomende complicaties zijn ritmestoornissen van de boezems (5 procent). Ernstige hartcomplicaties zoals hartfalen (2 procent) of een hartinfarct (0,5 procent) komen minder vaak voor. Bijna 7 procent van de opgenomen coronapatiënten krijgt een longembolie, blijkt ook uit het onderzoek, het grootste dat tot nu toe is verricht naar hartcomplicaties bij coronapatiënten.

Covid-19 staat bekend als een virus dat vooral schade aanricht aan de longen. Al snel na de uitbraak in China was bekend dat hart- en vaatpatiënten ernstig ziek kunnen worden door het coronavirus en meer kans lopen om eraan te overlijden. Maar ook bij gezonde mensen kan het virus hartklachten en schade aan het hart veroorzaken.

Littekens

Zo ontdekten Duitse onderzoekers afgelopen zomer dat coronapatiënten vaak littekens hebben op hun hart. Bij bijna twee derde van de honderd onderzochte patiënten was op MRI-beelden littekenweefsel te zien dat is ontstaan als gevolg van een ontsteking. Een onderzoek onder 26 besmette Amerikaanse topatleten leverde in september ook aanwijzingen op dat corona hartschade kan veroorzaken bij fitte jonge mensen, zelfs als zij niet of nauwelijks ziek worden van corona.

Bij 4 van de 26 besmette atleten was op een MRI-scan een ontsteking van de hartspier te zien. Littekenweefsel in de hartspier kan op termijn ernstige gevolgen hebben en bijvoorbeeld hartritmestoornissen veroorzaken.

“Een infectie maakt het hele lichaam ziek. Het is dus niet vreemd dat er na een virusinfectie ontstekingen in het lichaam ontstaan. Daarbij doet het hart ook mee,” verklaart hoogleraar cardiologie Folkert Asselbergs van het UMC Utrecht, die het onderzoek leidt. “De belangrijkste vraag is of het hart hier op de lange termijn schade aan overhoudt. Ontwikkelen zij klachten? Heeft het invloed op hun kwaliteit van leven en levensverwachting? Dat moet vervolgonderzoek uitwijzen.”

Nog een halfjaar last

Zaterdag bleek dat negen op de tien coronapatiënten een half jaar na besmetting nog last heeft van klachten. Vermoeidheid is de meest genoemde klacht. “Daar moeten we zeker naar kijken,” stelt Asselbergs. “Het is heel belangrijk dat we structureel gaan onderzoeken welke restschade mensen overhouden aan corona.”

“Het is verontrustend dat corona gepaard kan gaan met problemen in het hart- en vaatstelsel,” zegt directeur Floris Italianer van de Hartstichting. “Voor de behandeling van coronapatiënten is het belangrijk dat er snel meer kennis komt. We willen weten welke patiënten een grote kans hebben dat corona bij hen ernstig verloopt. Het onderzoek dat wij steunen zal daar hopelijk snel aan bijdragen.”

Bodycombat

Woensdagochtend 25 maart, twee weken na het begin van de lockdown. In haar huis in Prinsenbeek doet Annebé Franken (39) achter haar iPad hijgend en zwetend mee aan een les bodycombat. Ze krijgt haar armen en benen niet omhoog, alsof ze te weinig suiker in haar bloed heeft. In haar kaken voelt ze een vreemde kramp. Na 10 minuten geeft ze het op. Het lukt haar nog net om boterhammen te smeren voor haar zoontjes van 8 en 10, maar dan moet ze gaan liggen.

“Ik voel me echt niet lekker’,” zegt ze tegen haar man. Hij is bezorgd. Dit is niets voor haar. Annebé is sportief, in prima conditie. Hij belt de huisarts. Ondanks de corona-uitbraak in hun dorp mogen ze meteen komen. De huisarts controleert haar hartslag en schrikt: 220 tot 235 slagen per minuut, waar 60 tot 100 normaal is. Even later ligt Annebé in een ambulance die met gillende sirenes naar het ziekenhuis rijdt.

In het Amphia Ziekenhuis in Breda krijgt ze medicatie toegediend. Die werkt niet. Op de ic wordt ze onder narcose gebracht. Ineens wordt ze grijs. Ze krijgt nog meer medicatie. Die slaat gelukkig aan: haar op hol geslagen hart komt tot rust. Als ze bijkomt, hoort ze van de cardioloog dat ze bijna een hartstilstand heeft gehad. “Je hart was bezig om ermee te stoppen,” zei hij. “Het heeft twee uur lang extreem hard moeten pompen. Je goede conditie heeft je gered.”

Carnaval

De hartritmestoornis is veroorzaakt door een virus dat voor een ontsteking zorgde op haar hartspier en vervolgens een litteken heeft achtergelaten, zegt de cardioloog.

Annebé schrikt. Het coronavirus? Drie weken eerder, vlak na carnaval, is ze flink ziek geweest. Nog nooit eerder had zo erg gehoest, ze hoestte de longen bijna uit haar lijf. Op carnavalszondag was ze op een feest in de overvolle sporthal van Prinsenbeek geweest, waar carnavalsverenigingen troost bij elkaar zochten, omdat de optocht vanwege storm was afgelast. Dat feest bleek achteraf een coronabrandhaard. In het dorp zijn veel mensen aan corona overleden. Annebé is nooit getest, want dat gebeurde toen nog niet. Maar ze weet bijna zeker dat ze het virus heeft gehad. “Een groot deel van het dorp had toen corona.”

Omgekeerde pacemaker

De cardioloog vindt haar veronderstelling aannemelijk, maar voor het probleem dat ze nu heeft irrelevant. Prangender dan de oorzaak is het litteken dat op haar hartspier is achtergebleven. Daar moet ze aan worden geopereerd in een gespecialiseerd ziekenhuis. Op 1 september gaat ze in het universitair ziekenhuis van Leiden onder het mes. Helaas slaagt de hartchirurg er niet in om het litteken helemaal weg te halen.

Twee dagen later krijgt Annebé daarom nog een operatie: er wordt een ICD geïmplanteerd, een soort omgekeerde pacemaker. Haar interne AED, noemt Annebé het apparaatje. Als haar hart weer op hol slaat, geeft het een elektrische schok die het hartritme stabiliseert. Daar is ze voor de rest van haar leven aan gebonden. Elke dag moet ze medicijnen slikken. Op haar 39ste is ze ineens hartpatiënt.

Langzaam probeert ze haar conditie weer op te bouwen. “Op de hartrevalidatie sta ik oefeningen te doen tussen de – met alle respect - oude mannen. Als ik in het bos wandel en mensen lekker zie hardlopen, denk ik: jullie wel, ik niet... Het voelt alsof ik aan de zijlijn sta. Frustrerend, en oneerlijk. Dan denk ik: waarom? Inmiddels kan ik daar beter mee omgaan. Ik probeer er het beste van te maken, kijk positief naar de toekomst. Dankzij de ICD kan ik een heleboel weer wel.”

#ikdoenietmeermee

Wat ze vooral lastig vindt, is hoe laks sommige mensen met de coronaregels omgaan. De actie #ikdoenietmeermee van de BN’ers voelde als een klap in haar gezicht. “Het greep me zo aan dat ik dj Hardwell, die hier in Breda woont, een bericht heb gestuurd: ‘Waarom zeg je dit? Wat ik nu meemaak had jou ook kunnen overkomen.’ Corona is een heel gevaarlijk virus, dat beseft lang niet iedereen genoeg. In Brabant zijn we tijdens de eerste golf hard getroffen.”

“In het ziekenhuis lag ik tegelijk met een kennis die corona had. Een veertiger, een boom van een kerel, en toch is hij op de ic beland. Toen hij wakker werd, hoorde hij dat zijn vader aan corona was overleden en dat die dag de begrafenis was. Die had zijn vrouw moeten regelen. Dat gun je toch niemand? Zo lang er geen vaccin is, moeten we ons gewoon aan de regels houden. Dat is zo belangrijk.”