Waarom we nooit meer afkomen van Bohemian Rhapsody van Queen

Nu zelfs koningin Elizabeth haar troon heeft verlaten is er nog maar één Queen die ijzerenheinig blijft doorregeren. Het bericht dat Bohemian Rhapsody de nieuwe editie van de Top 2000 aanvoert, hoort inmiddels net zo bij december als de geur van verse dennennaalden of de voorgeprinte kerstkaart van de baas.

Nadat Queen de afgelopen weken de hoogste positie had veroverd in de klassementen met ‘mooiste nummers ooit gemaakt’ van publiekszenders Qmusic en Radio 10, is de band nu ook voor de negentiende keer aanvoerder van de populairste lijst van allemaal, de Top 2000.

Er is slecht nieuws voor wie de bijna zeven minuten durende rapsodie voelt als die ene oliebol die te lang in de frituur heeft gedreven: de voorsprong op de concurrentie in de Top 2000 lijkt alleen maar groter te worden.

Hoewel Radio 2 weigert om exacte stemgegevens openbaar te maken, lijkt de strijd dit jaar niet spannend te zijn geweest. Werd aan het einde van 2020 Danny Vera’s Roller Coaster plots op het schild gehesen als beste vertaling van het voorafgaande coronajaar, inmiddels is na zijn revolte de orde met harde hand hersteld. In veel steden heeft Queen bijna dubbel zoveel stemmen als Vera gekregen.

Weerloos

Wie zijn die fanatieke stemmers die op het inmiddels bijna een halve eeuw oude nummer stemmen? Uit de statistieken van Radio 2 blijkt Bohemian Rhapsody, in tegenstelling tot wat soms wordt gedacht, allerminst een specifieke plattelandsfavoriet. De gehele top 10 van grootste Nederlandse steden heeft het nummer op 1.

Uitzonderingen op de hegemonie van Queen vind je juist in de provincie. Zo ging Dalfsen voor Avond van Boudewijn de Groot, vrijwel heel Zeeland voor zijn eigen Danny Vera en koos het Limburgse Beesel vol overgave voor Neet oét Lottum met de dialecthit Hald mich ’s vas. Uit de lijstjes blijkt dat de man-vrouwverhouding onder de Bohemian Rhapsody-stemmers ongeveer in balans is.

Ook de jeugd lijkt geen aanstalten te maken om Queen tot troonsafstand te dwingen. Bohemian Rhapsody staat in alle stemcategorieën onder 36 jaar bovenaan. Alleen bij stemmers tussen 36 en 50 jaar is Roller Coaster nummer één. Ook de Eagles hebben nog een generatie in hun ban. Stemmers tussen de 66 en 75 jaar houden vast aan Hotel California.

Naar de aantrekkingskracht van Bohemian Rhapsody, dat door de platenmaatschappij van Queen in 1975 te lang en te vreemd werd geacht om als single uit te brengen, is inmiddels wetenschappelijk onderzoek gedaan. Radio 2 vroeg in 2014 enkele wetenschappers naar de effecten van de cocktail van opera, bombastrock en pianopathos op ons brein. De conclusies waren weinig hoopgevend: we zijn simpelweg weerloos tegenover het nummer.

Beelzebub

Al bij de a capella opening krijgt het brein van de luisteraar een serieuze tik. De insula, het kleine kwabje in de hersenen dat gevoelig is voor muziek en ritme, is namelijk ook precies de plek waar fantasie en afdwalende gedachten hun oorsprong vinden. De regels van de ouverture - Is this real life/Is this just fantasy - zijn dus op maat gesneden. Als het lied later ook schijnbaar lukraak Scaramouche, de fandango, Galileo Galilei, Figaro en Beelzebub opvoert, liggen de toehoorders inmiddels geheel machteloos op hun rug.

Professor klinische psychologie Ad Vingerhoets onderzocht de fysieke reactie van fans van het nummer. Hij sloot honderden liefhebbers van Bohemian Rhapsody op in een met camera’s behangen cabine (hij liet ze –helaas, volgens sommigen – ook weer vrij) en stelde hun ‘emotionele profiel’ samen. Zo registreerde hij een verhoogde hartslag tijdens het rock- én het operagedeelte van de song. Luisteraars krijgen, zo concludeerde hij, energie van Bohemian Rhapsody en worden bovendien vrolijker. Tja, probeer dat met Stairway to Heaven maar eens voor elkaar te krijgen.

Ook een succesfactor van Bohemian Rhapsody: juist door zijn ongewone lengte werd het nummer nooit een alledaagse radiofavoriet en verkreeg het een soort exclusieve status. Je hoort hem bijna alleen op oudejaarsavond.

Radio-dj Gerard Ekdom signaleerde recent in Het Parool een nog veel dwingerder reden voor het voortdurende succes. Stemmen op Bohemian Rhapsody is een traditie geworden en die zijn zoals bekend vrijwel onuitroeibaar. Ekdom herinnerde zich het Top 2000-jaar waarin John Lennons Imagine lijstaanvoerder werd. “We kregen woedende reacties. Mensen vonden dat de lijst niet meer klopte. Het jaar erop stond Bohemian Rhapsody gewoon weer op 1.”

Top 2000. Vanaf 25 december 00.00 uur. Radio 2.
Top 2000 à Gogo. Vanaf 26 december. 22.15 uur. NPO 3.