Vervelen is het nooit met de uiteenlopende miniaturen van twintig componisten in Toonzetters

Primo Ish-Hurwitz (2001), artistiek leider van Toonzetters, bracht donderdag een proeverij van de huidige generatie componisten naar het Muziekgebouw aan ’t IJ. Twintig componisten, geboren tussen 1987 en 2001, schreven elk drie minuten voor twee percussionisten en twee pianisten, of een variatie daarop.

Het format resulteerde in een breed palet aan composities. De bezettingen varieerden, er werd hier en daar elektronica of stem toegevoegd, en de sferen verschoven van meditatief tot opgejaagd en alles daar tussenin. Een aantal componisten viel op dankzij hun duidelijk herkenbare muzikale identiteit, zoals Ramin Amin Tafreshi (1992) met Soorbâng, gevuld met volksachtige muziek, en Mathilde Wantenaar (1993) met Sprookje nr. 1, een stuk voor piano dat aanvoelde als een mininocturne.

Deze componisten hadden een duidelijke richting gekozen, waardoor de luisteraar in korte tijd toch werd meegevoerd.

Iets minder geslaagd bleken de composities die puur atmosferisch van aard waren, zonder evidente lijn of verhaal. Voor deze stukken was drie minuten simpelweg te kort – het voelde alsof de muziek ofwel nog in de startblokken stond, ofwel halverwege werd onderbroken. De muziek bleef abstract en werd niet behapbaar gemaakt voor het publiek.

Telefoonnotificatie

Elk werk werd begeleid door een korte film op drie schermen, gemaakt door Bowie Verschuuren. Een riskante keuze. De muziek moet zodanig voor zichzelf kunnen spreken dat de beelden versterken zonder te domineren. Af en toe borrelde de vraag op: ondersteunen de beelden de muziek of andersom?

Het antwoord varieerde per compositie, maar componiste Celia Swart (1994) had deze balans feilloos onder controle in haar werk Losing: we hoorden herhaalde arpeggio’s op de piano, afgewisseld met korte hoge noten, vergelijkbaar met een telefoonnotificatie.

Bij elke herhaling viel er een aantal noten weg, waardoor er nieuwe patronen ontstonden in de muziek. Tegelijkertijd zagen we op de schermen hoe Swart stukjes behang wegtrekt, en daaronder een ander behang tevoorschijn komt: simpel, effectief en niet overheersend.

Verfrissende intermezzo’s

De uitvoering verdient een aparte vermelding. De vier musici (slagwerkers Agostinho Sequeira en Arjan Jongsma, en pianisten Ramon van Engelenhoven en Shane van Neerden) stortten zich vol overgave in de uiteenlopende miniaturen. De musici schakelden moeiteloos en energiek tussen de verschillende werelden die de componisten hadden geschetst.

Het format werkte wellicht voor de ene compositie beter dan voor de ander, maar Toonzetters leverde wat het beloofde. De luisteraar kon van alles wat proeven, en dankzij de korte stukken maakte het niet uit als iets minder goed in de smaakt viel. Je hoefde je geen seconde te vervelen, mede dankzij de verfrissende intermezzo’s waarin we de componisten beter leerde kennen via gefilmde interviews.

Hopelijk zien we Toonzetters over vijf jaar weer terug met een nieuwe proeverij.